Να μεταμορφώσουμε τον λόγο μας σε εργαλείο διάδοσης της αλήθειας και της αγάπης

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας είναι μία, αγία, καθολική και αποστολική. Έτσι την περιγράφει το Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο όλοι μαζί απαγγέλουμε σε κάθε Θεία Λειτουργία....

Υπάρχει όμως και μία ιδιότητα, η οποία, αν και δεν αναφέρεται στο «Πιστεύω», είναι εξίσου σημαντική: Η Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία των επτά (7) Οικουμενικών Συνόδων. Η διδασκαλία και τα δόγματα των Οικουμενικών Συνόδων, ως καρποί της πνευματικής εμπειρίας των Αγίων Πατέρων μας, συναποτελούν τον δρόμο που οδηγεί στην θέωση, δηλαδή στην κατά χάριν ομοίωση με τον Δημιουργό και Θεό μας. 

Σήμερα τιμούμε τους Αγίους Πατέρες της εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου. Στα πρόσωπά τους όμως τιμούμε και τους Πατέρες όλων των Οικουμενικών Συνόδων. Και μάλιστα, όχι μόνον τους τιμούμε αλλά και τους ευγνωμονούμε, διότι η αγία τους ζωή έγινε η αιτία να βιώσουν την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, μέσω του οποίου φωτίστηκαν και δίδαξαν, ώστε να απολαμβάνουμε σήμερα εμείς τον αστείρευτο πνευματικό πλούτο της Ορθόδοξης πίστεώς μας.

Άριστα ταιριάζει με την τιμή που αποδίδουμε στους θεόπνευστους Πατέρες η σημερινή αποστολική περικοπή. Ανήκει στην επιστολή του αποστόλου Παύλου προς έναν πιστό μαθητή του, υπέροχο συνεργάτη και αφοσιωμένο συμπαραστάτη του, τον άγιο Τίτο. 

Ο Τίτος υπήρξε Χριστιανός που προερχόταν από τις τάξεις των ειδωλολατρών. Συνόδευσε τον απόστολο Παύλο στην Αντιόχεια, όταν ξέσπασε η μεγάλη διαφωνία για το ζήτημα της εβραϊκής περιτομής. Έλαβε μέρος στην πρώτη Αποστολική Σύνοδο. Επανειλημμένως ο Παύλος τον έστειλε στην Κόρινθο και κατά την τέταρτη αποστολική περιοδεία του, τον άφησε στην Κρήτη για να οργανώσει την εκεί νεοσύστατη Εκκλησία. 

Η επιστολή προς τον Τίτο γράφτηκε προς το τέλος της ζωής του αποστόλου Παύλου. Περιλαμβάνει πολύτιμες οδηγίες για την οργάνωση της τοπικής Εκκλησίας που αφορούν και την δική μας εποχή. Εύκολα διαπιστώνει κανείς την εκτίμηση, την αγάπη αλλά και την εμπιστοσύνη που είχε ο Παύλος για τον μαθητή του.

Στη σημερινή περικοπή, πρωταγωνιστής είναι ο ανθρώπινος λόγος, αυτό το εργαλείο με το οποίο μας προίκισε ο Θεός και που είναι σε θέση, με την σωστή του χρήση, να παρηγορεί και να σώζει ψυχές, με την λανθασμένη του όμως χρήση, να εξαπατά, να αποπροσανατολίζει και να εξουθενώνει. 

Στην Εκκλησία μας, οι λέξεις και οι λόγοι που χρησιμοποιούμε δεν  εκφράζουν απλώς διανοητικές αλήθειες που κατασκεύασε ο ανθρώπινος νους. Αντίθετα, μέσω αυτών, εκφράζεται η εμπειρία των αγίων από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά τους.  Στον πρώτο κιόλας στίχο της σημερινής περικοπής, ο απόστολος Παύλος διαβεβαιώνει τον πιστό του μαθητή πως η λύτρωση που χάρισε στον άνθρωπο το πρόσωπο του Ιησού Χριστού αποτελεί διδασκαλία αξιόπιστη και απόλυτα αληθινή. Αυτό μπορεί και το διαβεβαιώνει ένας άνθρωπος, στον οποίο αποκαλύφθηκε ο ίδιος ο Χριστός εκείνο το απομεσήμερο στον δρόμο προς την Δαμασκό. Ο Παύλος, πρώτα βίωσε και κατόπιν δίδαξε. Λέξεις χρησιμοποίησε, μόνον που οι λέξεις αυτές άλλαξαν τον κόσμο. Γιατί, άραγε; Διότι μόνο τα λόγια που προέρχονται από βαθιά πίστη είναι σε θέση να πείσουν τους ανθρώπους να αλλάξουν ζωή και να αφοσιωθούν στα έργα της αγάπης. Μόνο αυτά τα λόγια πρέπει να λέγονται και μόνο αυτά πρέπει να ακούγονται.

Στη συνέχεια, όμως, ο Παύλος δεν παραλείπει να αναφερθεί και στα λόγια που δεν πρέπει να ακούγονται. Πρόκειται για εκείνα τα κούφια λόγια, τις μάταιες συζητήσεις, ακόμη και για θεολογικά ή πνευματικά θέματα, τα οποία, όμως, προέρχονται από ράθυμες και αφώτιστες καρδιές και εκφέρονται με πνεύμα αντιλογίας και εγωισμού, οδηγώντας σε έριδες, ταραχή, ακόμη και σχίσματα. 

Όταν μάλιστα, άνθρωποι αφώτιστοι από το Άγιο Πνεύμα εξαιτίας  τέτοιων παθών, θελήσουν να διδάξουν και να καθοδηγήσουν άλλους, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος προς την αίρεση, η οποία διαστρεβλώνει την αλήθεια της Εκκλησίας και παρασύρει τους ανθρώπους σε λανθασμένους πνευματικούς δρόμους, που θέτουν σε κίνδυνο την σωτηρία τους. Τέτοιοι άνθρωποι, ο απόστολος Παύλος θεωρεί, πως δύσκολα επανέρχονται στον ορθό δρόμο, γι’ αυτό και συμβουλεύει τον Τίτο, μετά από μία δύο προσπάθειες, να διακόπτει κάθε σχέση μαζί τους.

Οι αιρέσεις προκαλούσαν ανέκαθεν έντονη ταραχή στην ζωή της Εκκλησίας. Δεν είναι όμως οι μόνες. Ανάλογη ταραχή μπορούν να προκαλέσουν και συμπεριφορές εκ μέρους ανθρώπων που είναι ατελείς πνευματικά. Οι μάταιες συζητήσεις, έστω και εάν δεν έχουν ως θέμα τους την διδασκαλία της Εκκλησίας, αποτελούν κίνδυνο που μπορεί να δηλητηριάσει την ζωή της εκκλησιαστικής κοινότητας και να οδηγήσει σε αλλοίωση, όχι της  Ορθόδοξης διδασκαλίας, αλλά της ίδιας της αγάπης.

Κάθε συζήτηση για θέματα άσκοπα και άσχετα με το ήθος της Εκκλησίας, κάθε επιθετική η ειρωνική κριτική, η οποία πολλές φορές, μάλιστα, ενδύεται και τον μανδύα της καλής προθέσεως, είναι σε θέση να σκορπίσει στις ψυχές των μελών της ενορίας μία σκοτεινή ομίχλη αρνητικών σκέψεων και τοξικών συναισθημάτων. Τότε είναι που οι σχέσεις διαταράσσονται και οι καρδιές ψυχραίνονται.

Η συμβουλή που δίνει σήμερα ο Απόστολος Παύλος στον Τίτο κρούει και σε μας τον κώδωνα του κινδύνου και μας καλεί να μεταμορφώσουμε τον λόγο μας σε εργαλείο διαδόσεως της αλήθειας της πίστεώς μας και αγάπης προς τον αδελφό μας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως, το να αποκτήσουμε έναν τέτοιο λόγο, εξαρτάται από την ποιότητα της καρδιάς μας. Ο Κύριος μας διαβεβαιώνει στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο πως οι  λόγοι μας πηγάζουν από το περίσσευμα της καρδιάς μας. Όσο αυτή θα καθίσταται, σταδιακά, κατοικητήριο της Χάριτος του Υιού και Λόγου του Θεού, τόσο από αυτήν θα πηγάζει ο δικός μας αγαθός, χαριτωμένος και εμπνευσμένος λόγος. Οφείλουμε λοιπόν να προστατέψουμε την καρδιά μας από τους αρνητικούς λογισμούς και τις επιζήμιες συναναστροφές, επιστρατεύοντας τα όπλα της πνευματικής ζωής που δεν είναι άλλα από την διαρκή εγρήγορση, την ταπεινοφροσύνη και την  προσευχή.

Σε μία εποχή όπου τα λόγια πληγώνουν και προσβάλλουν, ταράζουν και απειλούν, ο λόγος από μία αγιασμένη καρδιά είναι σε θέση να γλυκάνει τις ανθρώπινες ψυχές και να μεταβάλει όλους τους χώρους και ιδιαίτερα τον χώρο της Ενορίας, σε μία όαση αγάπης, παρηγοριάς, υποστηρίξεως και εμπνεύσεως. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, από το περίσσευμα της καρδιάς τους, φώτισαν την Οικουμένη. Ακολουθώντας το παράδειγμά τους, ας προοδεύουμε κι εμείς διαρκώς στην πνευματική ζωή, ώστε και ο δικός μας λόγος να μεταβληθεί σε αγκαλιά, όπου μέσα της, οι αδελφοί μας θα βρουν μόνον αλήθεια και αγάπη.