Ένα σπάνιο αρχαιολογικό εύρημα βρέθηκε στη ΒΟΝΙΤΣΑ το 1891, μεταφέρθηκε στον ΠΕΙΡΑΙΑ και έκτοτε αγνοείται η τύχη του....

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ο ΜΑΡΑΘΩΝΟΜΑΧΟΣ ΤΗΣ ΒΟΝΙΤΣΑΣ

   Το 1891 ο Χ. Παπαγεωργίου, ανθυπομοίραρχος της πόλης Βόνιτσας, εντοπίζει την λαθρανασκαφή μιας μεγάλης σε μέγεθος μαρμάρινης πλάκας, στην οποία υπάρχει ανάγλυφη η όψη ενός οπλίτη.

       Ο οπλίτης είναι όρθιος, έχει τα χέρια του τεντωμένα προς τα εμπρός και το δεξί του χέρι μάλλον να κρατά ένα ακόντιο (η μαρμάρινη στήλη στο σημείο αυτό είναι ελλιπής και το ακόντιο δεν φαίνεται).

    Η μαρμάρινη πλάκα είχε διαστάσεις 1,5 μέτρα ύψος και 1,5 μέτρα πλάτος.

Παράσταση της μάχης του Μαραθώνα, σε μελανόμορφη λήκυθο. Χρονολογείται τη δεκαετία 490-480 π.Χ.

      Ο ανθυπομοίραρχος Βόνιτσας, δεσμεύει το αρχαίο εύρημα και από το λιμάνι της Βόνιτσας, το αποστέλλει στην Αθήνα με το ατμόπλοιο «Πέλοπας». (Για τα δρομολόγια Πειραιάς – Πάτρα – Λευκάδα – Πρέβεζα – Κόπραινα- Βόνιτσα – Μενίδι – Αμφιλοχία βλέπε την εργασία της ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑΣ «με το διαβατήριο του Ιωάννη Φαλκώνη»).

Το ατμόπλοιο ΠΕΛΟΨ. Η φωτογραφία λήφθηκε από το Pireorama.

        Στο δημοσίευμα της εφημερίδας δεν υπάρχει η πληροφορία για το ακριβές σημείο ανεύρεσης του αρχαίου αντικειμένου............

      Ονοματίζει την Βόνιτσα, χωρίς να αναφέρει την περιοχή της ανασκαφής. Η περιοχή που «δούλευε» εκείνη την περίοδο ήταν η Ρούγα των Παλιαμπέλων, σύμφωνα με άλλα δημοσιεύματα της ίδιας εφημερίδας σε μετέπειτα φύλλα.

        Όταν το πλοίο φτάνει στον Πειραιά, κανείς από την αρχαιολογική υπηρεσία δεν περιμένει για την παραλαβή του αρχαίου αντικειμένου. Η αρχαία ανάγλυφη στήλη μένει στην ακτή Τσελέπη του Πειραιά, για μια ολόκληρη ημέρα, προκαλώντας την προσοχή των κατοίκων του Πειραιά αλλά και τα σχόλια των δημοσιογράφων.

Η Εφημερίς, αρ. φύλ. 259,  στις 16.09.1891, γράφει : 

  «Ἀνάγλυφον ἐκ Βονίτσης. - Κινδυνεύει ν’ ἀπολεσθῇ ἐν Πειραιεῖ.   Ὑπὸ τοῦ ἐν Βονίτσῃ ἀνθυπομοιράρχου κ. Χ. Παπαγεωργίου ἀπεστάλη εἰς τὴν ἐνταῦθα ἐφορείαν τῶν Ἀρχαιοτήτων διὰ τοῦ ἀτμοπλοίου Πέλοπος τῆς ἑλληνικῆς ἀτμοπλοΐας μαρμάρινον ἀνάγλυφον ἀκέραιον ἔχον μῆκος ἑνὸς καὶ ἡμίσεος μέτρου καὶ ἀνάλογον πλάτος. 

     Παριστᾷ δὲ ὁπλίτην ὄρθιον, καὶ ἔχοντα τὰς χεῖρας τεταμένας πρὸς τὰ ἐμπρός, καὶ φαίνεται κρατῶν διὰ τῆς δεξιᾶς τὸ δόρυ ἐλλεῖπον. Ὁμοιάζει δὲ κατὰ πολὺ μὲ τὸ γνωστὸν ἀνάγλυφον τοῦ Μαραθωνομάχου τοῦ μετενεγκόντος εἰς Ἀθήνας τὸ ἄγγελμα τῆς νίκης καὶ ἐκπνεύσαντος. 

     Καίτοι δὲ τὸ ἐν λόγῳ ἀνάγλυφον εἶνε ἀξίας οὐ σμικρᾶς κατὰ τὸ φαινόμενον, κεῖται ἐρριμμένον ἐκεῖ ἐν τῷ παραλιακῷ βραχίονι Τζελέπη, ἐφ’ ἧς ἀπεβιβάσθη ἐκ τοῦ ἀτμοπλοίου, καὶ κίνδυνος ὑπάρχει μήπως κλαπῇ καμμίαν νύκτα. Καλὸν εἶνε ἡ ἀστυνομία νὰ τὸ μεταφέρῃ εἰς τὸ ἀστυνομικὸν κατάστημα πρὸς προφύλαξιν, ἀφοῦ ἡ ἐφορεία τῶν ἀρχαιοτήτων δὲν πολυφροντίζει, φαίνεται, διὰ τοιαῦτα ἀντικείμενα!».

Η Ακτή Τσελέπη το 1920, μέσα από το αρχείο της ΕΡΤ

        Όπως θα διαβάσατε στο δημοσίευμα της εφημερίδας, οι δημοσιογράφοι, ταυτοποιούν τον αρχαίο άνδρα, που η παράστασή του  υπήρχε ανάγλυφη στην μαρμάρινη πλάκα, ως τον μαραθωνομάχο, ο οποίος μετά την νικηφόρο μάχη του Μαραθώνα, έτρεξε και μετέφερε το μήνυμα της νίκης. «Νενικήκαμεν».

      Οι τότε δημοσιογράφοι ήταν με άμεση ενημέρωση μιας αντίστοιχης επιτύμβιας πλάκας, την οποία  την είχαν ταυτίσει με μαραθωνομάχο. Ηταν η στήλη του Αριστίωνα, η οποία είχε βρεθεί στην Αττική το 1838 και για το τι συμβόλιζε, δημιούργησε  μεγάλη φιλολογική συζήτηση.

         Το άρθρο της εφημερίδας, κινητοποίησε τον έφορο αρχαιοτήτων, ο οποίος την άλλη ημέρα πήγε στην ακτή Τσελέπη και μετέφεραν την αρχαία μαρμάρινη πλάκα με το ανάγλυφο του πολεμιστή, στο μουσείο. 

Εφημερίς, αρ. φύλ. 260, 17.09.1891: 

       «Τὸ ἐκ Βονίτσης ἀνάγλυφον. Εὐθὺς ὡς ἔλαβεν γνῶσιν τῶν ὑφ’ ἡμῶν γραφέντων περὶ τοῦ ἐκ Βονίτσης ἀναγλύφου ὁ κ. γεν. ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων ὁ καὶ ὑπαίτιος διὰ τὴν τυχοῦσαν ἀπώλειάν του ἔσπευσε καὶ ἀπέστειλε ἀνθρώπους τῆς ἐφορείας εἰς Πειραιᾶ πρὸς παραλαβὴν τοῦ παρακειμένου ἐν τῇ παραλίᾳ Τζελέπη ἀναγλύφου, ὅπερ μεταφέρον χθὲς εἰς τὸ ἐνταῦθα μουσεῖον τῶν ἀρχαιοτήτων. Τὸ περίεργον εἶνε ὅτι περὶ αὐτοῦ δὲν εἶχεν εἰδοποιηθῆ οὔτε ὁ ἐν Πειραιεῖ ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων ἵνα τοὐλάχιστον φροντίσῃ ἐγκαίρως περὶ τῆς παραλαβῆς του.»

        Από τότε, δηλ. το 1891, καμιά πληροφορία δεν έχουμε για το σημείο έκθεσης αυτού του αρχαίου αντικειμένου.

     Αν κάποιος αναγνώστης έχει δεί το μουσείο στο οποίο εκτίθεται αυτή η σημαντική αρχαία κληρονομιά της περιοχής μας, ζητάμε να μας ενημερώσει.

         Από σήμερα η ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ, αρχίζει την αλληλογραφία με το Υπουργείο Πολιτισμού, για την ενημέρωση στο που βρίσκεται η πολιτιστική μας κληρονομιά και βέβαια την επιστροφή της και τοποθέτησή της στο μουσείο του Θυρρείου.

    Όπως είχαμε σημειώσει και για το αρχαίο χρυσό στεφάνι του Θυρρείου:

«Η ξενητιά σας χαίρεται κι γω εχω τον καημό σας»

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ