ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΤΟΜΙΣΜΟ ΣΤΟΝ ΗΔΟΝΙΣΜΟ

Του Χριστόφορου Τριάντη*

       Οι δύο – κύριες - αρχές  που συγκροτούν  τη ζωή στη σύγχρονη Δύση, είναι ο ατομισμός και ο ηδονισμός. Ο ατομισμός, ως κοινωνική συμπεριφορά, γεννήθηκε από τη θεωρία του φιλελευθερισμού και τις προτεσταντικές λογικές. Οι λογικές αυτές εξέθρεψαν και γιγάντωσαν το καπιταλιστικό πνεύμα (κατά τον Μαξ Βέμπερ και άλλους). Και αυτό με τη σειρά του δημιούργησε το κοσμοείδωλο του ατομικού ωφελιμισμού.

     Αντίστοιχα, η μαρξιστική φιλοσοφία, ενώ διατείνεται ότι θα σώσει την κοινωνία,  στην ουσία επικροτεί τον ατομισμό, χρησιμοποιώντας άλλους σχεδιασμούς. Παραγνωρίζει την αξία του προσώπου, ως μοναδικού όντος, και το οδηγεί στην πολτοποίηση. Οι άρχοντες της κοινωνίας αποφασίζουν για κάθε τι, ερήμην των πολιτών. Όταν οι άνθρωποι παύουν να λειτουργούν μεταφυσικά, σταματούν να δρουν ως κοινωνικά όντα,  γίνονται αποκλειστικά καταναλωτικές μηχανές, που κάνουν συγκριμένες εργασίες και πέραν τούτου ουδέν (όπως και στον καπιταλισμό). Η μεταφυσική – ακόμα και ως φαντασία – είναι απαγορευμένη.............

      Σήμερα, το μοντέλο ζωής του δυτικού ανθρώπου, εκτός από τον ατομισμό, βασίζεται και στον ηδονισμό. Οι φτωχοί απολαμβάνουν τις ηδονές των αισθήσεων  με – προκαθορισμένα-  όρια και οι πλούσιοι δίχως αυτά. Η απόλαυση των αισθήσεων είναι το ύψιστο αγαθό, το κίνητρο και ο σκοπός του ανθρώπου. Η κατάκτηση της ηδονής είναι το ανώτατο ηθικό ιδεώδες. Ο ηδονισμός πλέον, είναι η κατευθυντήρια αρχή των πολυδιαφημισμένων δημοκρατικών κοινωνιών.

      Βλέπουμε τα κοινοβούλια των δυτικών χωρών να ψηφίζουν νόμους για κάθε σεξουαλική δραστηριότητα, διαστροφή και προτίμηση. Στο όνομα της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων ο «ορθός» πολιτικός λόγος εστιάζεται στην ηδονιστική πλευρά της ζωής. Ισχυρίζονται οι «πολιτικά ορθοί» ότι η ελευθερία των σεξουαλικών επιλογών καταπιεζόταν πολύ από τους συντηρητικούς  νόμους του παρελθόντος.

          Λοιπόν, πολίτες απομονωθείτε από το κοινωνικό σώμα και ριχτείτε σε ό,τι σας ευχαριστεί, ανεξαρτήτως αν αυτό είναι αντίθετο με τη φύση και τις θεϊκές εντολές (υπάρχουν κι αυτές). Η πίστη είναι η μία χαμένη υπόθεση. Η νεωτερική πραγματικότητα  μισεί τη χριστιανική διδασκαλία, αφού τη θεωρεί τροχοπέδη σε όποιον  ελευθεριακό ηδονισμό και απόλαυση. Η πίστη στον Θεό είναι το σταθερό σημείο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να ξεπεράσει τη φύση (και με την τέχνη σε δεύτερο λόγο). Μέσω  της πίστης μπορεί ν’  αγγίξει την αιωνιότητα. Με λίγα λόγια  αποκτά τη δύναμη να νικήσει τον θάνατο και ν’ αλλάξει το πεπρωμένο του, το επερχόμενο πνευματικό τέλος .

        Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι αρχαίοι δεν είχαν θεοποιήσει τις διαστροφές, ούτε τις πρόκριναν ως συνθήματα κάποιας «ιδεολογίας» ή θρησκευτικής αναζήτησης. Το ίδιο και οι Ρωμαίοι, οι οποίοι είχαν τις ηδονιστικές τους υπερβολές, όμως μπροστά  στο συμφέρον της πολιτείας,  όλα αυτά θεωρούνταν άχρηστα  και κολάσιμα. 

      Στη Δύση οι φροϋδικές  θεωρίες φαίνονται να δικαιώνονται. Όλα -σχεδόν - ανάγονται στην εξυπηρέτηση των αισθήσεων, δηλαδή αποκλειστικά στην προσωπική ικανοποίηση. Έτσι, οι σεξουαλικές προτιμήσεις (μειοψηφιών) απασχολούν τα εθνικά κοινοβούλια, ενώ τα θέματα   που είναι εμφανώς κοινωνικά (με την ευρεία σημασία) δεν απασχολούν κανέναν, ίσως τους γραφικούς δημοσιολογούντες. Η αμάθεια των νέων και η γιγάντωση των κοινωνικών ανισοτήτων παρακάμπτονται εντελώς. Στο κάτω - κάτω υπάρχουν και οι τρομοκράτες που χαράσσουν τις πολιτικές γραμμές. Η Δύση κινείται στον αστερισμό των τζιχαντιστών, των ηδονιστών και των ψηφιακών ονείρων.  Ο σοφός άνθρωπος των προϊστορικών χρόνων αντικαταστάθηκε από τον ηδονιστή. Η μετοικεσία χρειάστηκε μερικούς  αιώνες να γίνει, αλλά  επετεύχθη, σχετικά εύκολα. Όμως, όλα αυτά προϋποθέτουν τη «δολοφονία» του Θεού.

       Σήμερα, το  να μιλάς για τον Θεό ή  να πράττεις σύμφωνα με τις αρχές του χριστιανισμού, αποτελεί έγκλημα καθοσιώσεως. Οι αντιλήψεις  αυτές υποστηρίζονται (υποκριτικά) κι από τις επίσημες χριστιανικές ομολογίες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επικεφαλής των εκκλησιών είναι τεκμηριωμένα άθεοι, δεινοί επιχειρηματίες και εκκοσμικευμένοι ηθικολόγοι. Η τυποποίηση των ανθρώπινων  σχέσεων με βάση το μοντέλο απιστία, ατομισμός, ηδονισμός ενισχύεται και από τον πολιτικό λόγο (δεν υφίστανται πια ιδεολογίες και πολιτικές διαφορές), τις τηλεοπτικές εικόνες και την απουσία μεγάλων πνευματικών δημιουργημάτων.

     Μπορεί να ακούγεται παρωχημένο, αλλά είναι ουσιώδες: άνθρωποι, γυρίστε στο παρελθόν. Στο ιστορικό σύμπαν υπάρχουν οι αθάνατες φιλοσοφικές και πνευματικές τοποθετήσεις των αρχαίων (Ελλήνων και Λατίνων), που μπορούν να μπολιάσουν ξανά την ανθρωπότητα. Ιδέες  και αξίες για τη παρουσία του άνθρωπου, μέσα στον χρόνο και την ιστορία . 

       Είναι λύση η αρχαιότητα; Ναι, γιατί διαθέτει τις σταθερές που καθορίζουν τις  σχέσεις του ανθρώπου με τον άνθρωπο  και τον Θεό.  Η κοινωνία για να έχει λόγο ύπαρξης χρειάζεται τη θρησκευτική πίστη, ώστε να ξαναγεννηθούν οι  αξίες της αλληλεγγύης, της θυσίας, της συλλογικότητας .

Ο νέος ανθρωπισμός είναι απαραίτητος για τον ευρωπαίο.             Όχι όμως, ένας  ανθρωπισμός βασισμένος σε οικονομικά κριτήρια και λογικές περί κεφαλαιοκρατικής  ανάπτυξης, αλλά στηριγμένος πάνω στον πνευματικό αγώνα, για να νικηθεί η ασχήμια κι ο θάνατος.

      Ο χριστιανός είναι εκείνος που γνωρίζει τι είναι πνευματικός και σωματικός θάνατος, ένα γεγονός αμετάκλητο, αλλά βαθιά ανθρώπινο. Η νίκη κατά του θανάτου είναι η ουσία της ζωής. Οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί που προσπαθούν  να  ταυτιστούν με την ύλη, ούτε και μηχανές αναπαραγωγής, είναι οι συνεχιστές  της ζωής, οι συνέχοντες την κοινωνία. Ξεπερνούν  τον ατομισμό, αφορίζοντας την ηδονή των αισθήσεων, ως βασικό κίνητρο ζωής .

         Ο ηδονιστής θέλει να συναναστρέφεται μόνο με τη φύση και την τύχη. Μέσα απ’ αυτά τα δύο στοιχεία πιστεύει ότι δύναται να ορίσει τον εαυτό του, και μόνον αυτόν. Πέρα από εκεί δεν τον ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Ξεχνά (και θα συνεχίσει να ξεχνά) ότι η φύση δεν χρειάζεται επεξηγήσεις και εξαναγκασμούς, και ότι η τύχη αφορά τους μελλοντολόγους και τους τσαρλατάνους. Η ουσία του ανθρώπου είναι η σχέση του με τον άλλον άνθρωπο.

         Ο Γάλλος, ο Γερμανός, ο Άγγλος κι ο Αμερικανός ακόμα πιστεύουν ότι προσέφεραν στον παγκόσμιο πολιτισμό κάτι μεγάλο. Αυτό το μεγάλο είναι ο λεγόμενος τεχνικός πολιτισμός. Η τεχνολογία είναι το μεγάλο  άρμα της Ευρώπης και των ΗΠΑ που σέρνει ακόμα την ανθρωπότητα. 

      Όμως, ο πολιτισμός  και η κοινωνία δεν  μπορούν  να κινούνται – αποκλειστικά - πάνω σε απρόσωπες τεχνολογικές παραμέτρους. Οι τεχνικές λογικές είναι καθαρά πεισιθάνατες, απομονώνουν τον πολίτη και τον μεταμορφώνουν σε μισάνθρωπο. Έναν νάρκισσο που ζει στην εποχή του κενού. 

   Ο δυτικοευρωπαίος δεν προάγει κανένα πνεύμα ανωτερότητας, παρά χρηματιστηριακά νούμερα και μόνωση. Οι πολίτες συνωστίζονται σ’ ένα πολτοποιημένο και σαθρό περιβάλλον, αποχριστιανοποιημένο και ηδονιστικά επιμελημένο. Εκεί μπορούν  να κολυμπούν  στις θάλασσες του  παραλόγου, αδυνατώντας να ανταποκριθούν  στις   ανάγκες και σχέσεις τους. Και το χειρότερο οδηγούνται στον θάνατο, αλληλομισούμενοι  και αλληλοβριζόμενοι, δίχως το φως της Ανάστασης.

*Ο Χριστόφορος Τριάντης υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση από το 1998. Είναι από τη Μαχαιρά Ξηρομέρου.