ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ: Οι αθλητικοί αγώνες στο Αρχαίο Άκτιο.

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

 

 Οι αθλητικοί αγώνες στο Αρχαίο Άκτιο.
Από τους Τρώες του 12ου πχ αιώνα στα τελευταία ΑΚΤΙΑ των Ακαρνάνων το 31 π.Χ.

Ιλιακοί- Κάρνεια-Ακτια

Γράφει ο Ντίνος Στυλιανός
Αποσπάσματα από το υπό έκδοση βιβλίο
«Ιλιακοί – Κάρνεια – Άκτια»

  

Ιλιακοί αγώνες

Αρχαίο Άκτιο, 1180 π. Χ. (12^ος π.Χ.  αιώνας), οι πρώτοι αθλητικοί αγώνες. Ας δούμε αυτό το γεγονός μέσα από την γραφή του  Λατίνου ποιητή Πόπλιου Βιργίλιου Μάρωνα, ο οποίος στην  ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ  «ΑΙΝΕΙΑΔΑ»  γράφει:

«Φεύγομεν τους σκοπέλους της Ιθάκης, τα Λαέρτια κράτη, και καταρώμεθα την γή την τροφόν του χαλεπού Οδυσσέως. Μετ΄ολίγον φαίνονται και αι χιονώδεις κορυφαί του όρους Λευκάτα και ο φοβερός εις τους ναύτας ναός του Απόλλωνος.

Κατεπονημένοι πορευόμεθα εις τούτον και εισερχόμεθα εις την μικράν πόλιν. Ρίπτεται εκ της πρώρας η άγκυρα και ίστανται της ακτής αι πρύμναι. Ουτω προσορμίσαντες τέλος εις την ανέλπιστον γήν, εξαγνιζόμεθα εις τιμήν του Διός, καίομεν τους βωμούς  με τα θύματα, τελούμεν επί των ακτών του Ακτίου Ιλιακούς αγώνας. Γυμνοί οι εταίροι αλείφονται με έλαιον και τας πατρίους ασκούσι παλέστρας».

Ο Αινείας κατατρεγμένος φτάνει στην «ανέλπιστο γη», την γη του μοναδικού λαού (στον Ελληνικό εμφύλιο,  τα ελληνικά φύλλα είχαν ενταχθεί είτε με την πλευρά των Αχαιών , είτε με τους Τρώες)  που δεν συμμετείχε στην εκστρατεία κατά της Τροίας. Την γή των Ακαρνάνων. Οι καταδιωκόμενοι Τρώες, και μελλοντικοί Ρωμαίοι, προστατεύονται από τους Ακαρνάνες, θυσιάζουν στους θεούς (12 θεοί Ολύμπου) και στο Ακτιο το 1180 πχ τελούνται οι πρώτοι αθλητικοί αγώνες. Οι πρώτοι της Ιλιάδας μετά την πτώση της.

Σε ένα χάραγμα παρουσιάζονται σκηνές από το Ακτιο, την θυσία στους Θεούς (διακρίνεται ο Ιερέας και ο θυσιασμένος μόσχος) , τα αγωνίσματα προς τιμή των θεών (διακρίνεται η πάλη, η ξιφασκία και η δισκοβολία) και Αινείας δίπλα στα προς αναχώρηση πλοία.

 

Στο Ακτιο το 1180 πχ τελούνται οι πρώτοι Αθλητικοί Αγώνες.

 

Οι Τρώες παραμένουν στη γή των Ακαρνάνων για ενάμισυ έτος. Σύμφωνα με τα αρχαία κείμενα έφτασαν τον χειμώνα και αναχώρησαν Φθινόπωρο. Σε αυτή τη περίοδο εκτός από τους αγώνες τους, κτίζουν τέσσερα Ιερά. Λόγω της χρονικής ανάγκης για την κατασκευή των τεσσάρων Ιερών, θεωρούμε την αναχώρησή τους το Φθινόπωρο του επομένου έτους.

Τα τέσσαρα Ιερά που έκτισαν οι Τρώες για να τιμήσουν:
1.      Την Θεά Αφροδίτη
2.      Την Θεά Ελένη
3.      Τους Διόρκουρους
4.      Τους Καβείρους

Τα δύο πρώτα Ιερά δηλ. της Αφροδίτης και της Ελένης (Helena), o Goetz W Faisst  (ο σε εμάς ονομαζόμενος «Νίκυ») μας άφησε στοιχεία γεωγραφικού προσδιορισμού και χάρτες.
Για τα δύο άλλα Ιερά δηλ. των Διόρκουρων και των Καβείρων δεν υπάρχει ακριβής προσδιορισμός, παρά μόνο σημεία για έρευνα.. Η άποψη του Νίκυ, δηλ. ότι αυτά πρέπει να είναι κοντά στα δύο προαναφερόμενα Ιερά, πρέπει να είναι σωστή (οι Διόρκουροι στη περιοχή  Λειβαδάκια), αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί κάποιο στοιχείο. Μια περίπτωση που έχει λογική συνέχεια είναι αυτή της θέσης αυτών των δύο Ιερών σε περιοχές που δέχθηκαν αλλουβιακές αποθέσεις.

 

Κάρνεια 1000 π.Χ.

Σύμφωνα με τα αρχαία κείμενα  του αρχαίου περιηγητή Παυσανία, οι  Δωριείς διέρχονται δια μέσου της Ακαρνανίας και κατευθύνονται για την Πελοπόννησο.

Τότε στους Ακαρνάνες ήταν και ένας μάντης (Ικέτας) του ναού Απόλλωνα. Αυτός τους ακολούθησε στην πορεία τους για την Σπάρτη. Ο μάντης Ικέτας  ήταν γιος του Δία και της Ευρώπης και λόγω της Ακαρνανικής  του προέλευσης έχει μείνει στην ιστορία ως Καρνείας.  

Δυστυχώς στην πορεία για την Πελοπόννησο ο Καρνείας δολοφονείται από τον γιό του Φίλα και ο θυμός του Απόλλωνα ξεσπά στο χωριό των Δωριέων. Οι Δωριείς εξορίζουν τον Φίλα και στήνουν άγαλμα σεβασμού στον μάντη. Στην Ακαρνανία, οι Ακαρνάνες θυμούνται και τιμούν τον Θεό Καρνεία, με γιορτές.

Πρόσθετα η καθιέρωση του μάντη Κάρνεια  ως Θεού και μάλιστα με ανέγερση αγάλματος,  δημιούργησε δημοφιλή εορτή τόσο για τους Ακαρνάνες όσο και για τους Δωριείς.

Τα Κάρνεια στο Ακτιο. Για την τελετουργία των Κάρνεια στο Ακτιο δεν μας έχουν δοθεί ιστορικές πηγές. Όμως υπάρχουν αντίστοιχες ιστορικές πηγές από τις γιορτές των Κάρνεια στη Σπάρτη. Ας τις δούμε.

 Τα Κάρνεια για τους Σπαρτιάτες άρχιζαν τον Κάρνειο μήνα (Αύγουστο) και διαρκούσαν εννέα ημέρες. Προς τιμήν του μάντη, δόθηκε το όνομά του σε ολόκληρο μήνα.  Αυγουστος= Κάρνειος. Μέρος των Καρνείων ήταν και τα επίσκηνα, στη διάρκεια των οποίων οι εορταστές έμεναν σε σκηνές (εννέα σε κάθε σκηνή, τρεις από κάθε φατρία) τρώγοντας και διασκεδάζοντας.

Τον ιερέα και αγητή, που τελούσε τις θυσίες, βοηθούσαν στο έργο του οι Καρνεάται, άγαμοι Σπαρτιάτες, πέντε από κάθε φυλή, οι οποίοι δεν μπορούσαν να νυμφευτούν επί 4 χρόνια και έμεναν έξω από την πόλη. Κατά τη διάρκεια των Καρνείων απαγορεύονταν οι εχθροπραξίες.

Τα Κάρνεια ετελούντο στο τέρμα κάθε τετραετίας και γίνονταν και αγώνες (εκτός των μουσικών), ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των σπαρτιατικών Καρνείων ήταν ο αγώνας των σταφυλοδρόμων. Στον αγώνα αυτόν ένας από τους Καρνεάτες με μια ταινία στα μαλλιά έτρεχε ευχόμενος αγαθά για την πόλη. Οι υπόλοιποι τον καταδίωκαν κρατώντας μεγάλα τσαμπιά σταφύλια για να δυσκολεύονται στο τρέξιμο. Τη σύλληψη του νέου τη θεωρούσαν καλό οιωνό για την πόλη ενώ αντίθετα τη μη σύλληψή του τη θεωρούσαν κακό οιωνό.

ΑΚΤΙΑ 6^ος π.Χ. αιώνας

Οι γιορτές στον ναό του Απόλλωνα, πριν την ίδρυση συμμαχίας, δεν είχε την ονομασία «ΑΚΤΙΑ» αλλά «στεφανίτης αγών».  Οι αγώνες εκτός από γυμνικούς αγώνες (αθλητικά αγωνίσματα στα οποία οι συμμετέχοντες αθλητές ήταν γυμνοί) υπήρχαν και μουσικοί αγώνες.   Στοιχείο απόδειξης περί μουσικών αγώνων είναι η τιμή που έπρεπε να γίνει στον Θεό Απόλλωνα, τον θεό προστάτη της μουσικής και της μαντικής τέχνης.

Παραθέτουμε την γεωγραφική θέση του αρχαίου Ακτίου (διαφορετική από το σημερινό Άκτιο)..

Αρχικά η τέλεση των αγώνων γίνονταν  στον μικρό οικισμό του Ακτίου. Όμως μετά από ένα πόλεμο του Ανακτορίου και του Ακτίου, πόλεμος που τραυμάτισε σοβαρά και τις δύο πόλεις, η Ομοσπονδία των Ακαρνανικών πόλεων, θέλοντας να αναβαθμίσει και να θέσει πιο ψηλά τις Θεότητες, ζήτησε από το Ανακτόριους το δικό τους τέμπλο (ναός) να είναι το κεντρικό όλων των Ακαρνάνων.  Ετσι σφραγίστηκε η μεταφορά από ένα τέμπλο (ναό) πόλης σε ένα τέμπλο Ομοσπονδίας.

Σε ένα σύγγραμμα του 216 πχ, από την Ολυμπία, αναφέρονται οι αθλητικοί αγώνες των Ακαρνάνων προς τιμή του Θεού Ακτιου Απόλλωνα και την ύπαρξη ιερών νόμων για τα διάφορα συμβόλαια που πραγματοποιούνταν.

Στην διοργάνωση ΑΚΤΙΑ υπήρχε πρόσωπο με τίτλο Στρατηγού , καθώς και αυτό του Υπάρχου. Την ευθύνη του στόλου την είχε Ναύαρχος με καταγωγή από την Λευκάδα.

Στην μελέτη «Ιλιακοί-Κάρνεια-ΑΚΤΙΑ» παρατίθενται αναλυτικά όλα τα αξιώματα, τα αγωνίσματα, η πορεία της ιεράς πομπής, οι βραβεύσεις, το εμπόριο των αγαθών της γής, καθώς και το μεγαλύτερο δουλεμπόριο εκείνης της εποχής.

Η όλη μελέτη στηρίζεται πάνω σε πηγές αρχαίων κειμένων, αρχειακό υλικό (25 χρόνων έρευνας) για όλες τις αρχαίες πόλεις της περιοχής μας, που μας παρέδωσε ο αρχαιολόγος - αρχιτέκτονας Goetz W Faisst.

Όλο το αρχείο του έχει μεταφραστεί από τα Γερμανικά στα Ελληνικά από τους Γεώργιο Καούρα, Κωνσταντίνα Σταμάτη και  Ιωάννη Ροντογιάννη.

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ