Το κράνος του Ελληνικού στρατού στο ελληνοαλβανικό μέτωπο.

(Εικ.1)

      Ο ελληνικός στρατός, κατά τον Ελληνό Ιταλικό πόλεμου του 1940-41, χρησιμοποίησε τρία διαφορετικά μοντέλα κράνους, το Γαλλικό Adrian M.le 1915, το Αγγλικό Mk 1 και, κυρίως, το Ελληνικό κράνος(Εικ.1). Από αριστερά προς τα δεξιά: α) Ελληνικής κατασκευής κράνος β) Γαλλικό κράνος M.le 1915 γ) Αγγλικό κράνος Mk1.
Η προέλευση και την κατασκευή του κράνους που χρησιμοποιούσε ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Ιταλοελληνικό πόλεμο σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που προέκυψαν κατέστησαν δυνατό να διαπιστωθεί, χωρίς καμία αμφιβολία, ότι το κράνος σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα.

Σημαντικές λεπτομέρειες του διαγωνισμού και της σύμβασης για την προμήθεια του κράνους στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις που χρονολογούνται από το 1936 αναφέρονται στο βιβλίο με τίτλο «Οι εξοπλισμοί της Ελλάδας 1936-1940» και προέρχονται από επίσημα έγγραφα του συγγραφέα Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση.

Σύμφωνα με τα παρατιθέμενα έγγραφα, ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός για την προμήθεια 250.000 κρανών προκηρύχθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1935 και πραγματοποιήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1936 χωρίς αποτέλεσμα.

Κατά συνέπεια, επαναλήφθηκε στις 20 Φεβρουαρίου, 31 Μαρτίου και 10 Μαΐου του ίδιου έτους με τα ίδια αποτελέσματα.

Τελικά, στις 15 Οκτωβρίου 1936, έξι διαφορετικές εταιρείες που αναφέρονται παρακάτω συμμετείχαν στον διαγωνισμό, παρουσιάζοντας και τα πρωτότυπα που υπήρχαν διαθέσιμα:

εικ.2

1) Το «Μεταλλουργικό και Επισμαλτοποιείο Κέας», του Αθανασίου Κώστα. Στη σελίδα 23 του εργοστασιακού καταλόγου υπάρχει μια απεικόνιση του κράνους σε μορφή σχεδίου(εικ2).

εικ.3

2) Η «Ελληνική Εταιρεία ΠΥΡΚΑΛ». Στη σελίδα 194 του καταλόγου της εικονογραφείται το κράνος που πρότεινε η εταιρεία, το οποίο ήταν παρόμοιο πολύ με το τελικό μοντέλο που δημιούργησε το «Μεταλλουργικό και Επισμαλτοποιείο Κέας», του Αθανασίου Κώστα (εικ3).

εικ.4

3) Η γερμανική εταιρεία «Zeintze» που, εκείνα τα χρόνια, παρήγαγε το περίφημο κράνος m.35 (εικ4).

4) Η Ελληνική Βιομηχανική Ένωση. Δεν υπάρχουν στοιχεία με την εικονογράφηση του μοντέλου που παρουσίασε.

εικ.5

5) Το τσεχοσλοβακικό εργοστάσιο «Ceskoslovenska zbrojovka» στο Μπρνο, το οποίο ήδη παρήγαγε το κράνος m32-34.(εικ.5)

εικ.6

6. Ο Οίκος «Otto Ruben» από τη Σουηδία χωρίς να υπάρχουν για το είδους του κράνους που προτάθηκε. Μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ως πιο πιθανό, τον τύπο M26 που φαίνεται στο κέντρο.(εικ.6)

Από την τελική έκθεση του διαγωνισμού της 31/10/1936 προκύπτει ότι μόνο το Εργοστάσιο Κέας είχε συμμορφωθεί πλήρως με τις απαιτήσεις της διακήρυξης, ενώ και από τον τεχνικό διαγωνισμό που ακολούθησε, τα πρακτικά του οποίου δείχνουν ότι το «Μεταλλουργικό και Επισμαλτοποιείο Κέας» έλαβε την ανώτατη βαθμολογία(100%), με δεύτερη τη γερμανική εταιρεία «Zeintze»(94,22%). Την 8 Δεκεμβρίου 1936, ανακοινώθηκε η τελική επιλογή από την Ανώτατη Επιτροπή Προμηθειών του Υπουργείου Άμυνας, όπου για άλλη μια φορά στην πρώτη θέση ήρθε ο Έλληνας κατασκευαστής Αθανασίου Κώστας.

εικ.7

Η τιμή που ορίστηκε για το ελληνικό κράνος(εικ.7) (από σουηδικό ατσάλι) ήταν 302,50 δραχμές. Οι χρόνοι παράδοσης στις Αποθήκες του Ελληνικού Στρατού ήταν 10 μήνες ξεκινώντας από τον τρίτο μήνα μετά την υπογραφή της σύμβασης.

Να σημειωθεί ότι πριν την επίσημη ανακοίνωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού για την προμήθεια με τα κράνη, υποβλήθηκαν και άλλες προτάσεις από ξένους προμηθευτές που πρόσφεραν και μεταχειρισμένα βρετανικά, αμερικανικά, σερβικά ή γαλλικά και τσέχικα κράνη(εικ.8), τα οποία ωστόσο κρίθηκαν ακατάλληλα.

εικ.8

Στην έκθεση που έγινε από επιτροπή στρατιωτικών τεχνικών τον Απρίλιο του 1935 σχετικά με την εξέταση τόσο της πρότασης που υποβλήθηκε στον διαγωνισμό από το εργοστάσιο της Κέας, όσο και για την καταλληλότητα του εργοστασίου, εγκρίθηκε η καταλληλότητα του εργοστασίου για την παραγωγή με τα κράνη. Η έκθεση αυτή οδήγησε στην απόφαση για την έγκριση της 25ης Ιουνίου, 1936, με την παραγωγή μέγιστης ποσότητας 50.000 κρανών το μήνα. Στις 14 Δεκεμβρίου 1936 πραγματοποιήθηκε η υπογραφή για την προμήθεια 250.000 κρανών στο «Μεταλλουργικό και Επισμαλτοποιείο Κέας», στην τιμή των 290 δραχμών το τεμάχιο. Η πληρωμή θα μοιραζόταν σε δύο δόσεις: η πρώτη στο ποσό των 42.500 δρχ. κατά τη χρήση 1937-38 και η δεύτερη 30.000 δρχ. την επόμενη χρήση, χωρίς τόκο.

 

Το εργοστάσιο της Κέας.

Σχέδιο από το εργοστάσιο που απεικονίζει το ελληνικό κράνος.

Το εσωτερικό του εργοστασίου της Κέας

Το στεγνωτήριο όπου τοποθετήθηκαν τα κελύφη από τα κράνη για να στεγνώσουν για 24 ώρες.

Οι εργάτες του εργοστασίου προσαρτούν την εσωτερική επένδυση στα κελύφη.

Το εσωτερικό μέρος του κράνους δεν παράχθηκε στο εργοστάσιο στην Κέα αλλά αγοράστηκε από τον Ελληνικό στρατό και εστάλη από τον Πειραιά προς το εργοστάσιο της Κέας. Το εσωτερικό μέρος στερεώθηκε χειροκίνητα από τους εργάτες, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τέσσερις βίδες και ειδικά παξιμάδια. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, όταν η παραγωγή έφτασε στο αποκορύφωμά της, όλες οι νεαρές γυναίκες στο νησί δούλευαν (ακόμη και στο σπίτι) για να συναρμολογήσουν τα κράνη. Μόλις τα κράνη ήταν έτοιμα, ακολούθησε η τελευταία φάση, αυτή της συσκευασίας, κάθε μεμονωμένο δείγμα συσκευάστηκε σε κερωμένο χαρτί και τοποθετήθηκε σε ξύλινα κουτιά διαστάσεων 1 x 1 m ευθυγραμμισμένα σε στήλες σε ομάδες των πέντε(εικ.14). Στη συνέχεια τα κουτιά σφραγίστηκαν και προετοιμάστηκαν για να παραδοθούν στον στρατό.

Το τελευταίο στάδιο παραγωγής η συσκευασία.εικ.14

Μια ειδική επιτροπή από το εργοστάσιο τα παρέλαβε, τα οποία στη συνέχεια φορτώθηκαν σε πλοία και στάλθηκαν στο μέτωπο ή στις αποθήκες του στρατού.


Κατά τη διάρκεια του πολέμου το εργοστάσιο λειτουργούσε 24 ώρες το 24ωρο σε τρεις βάρδιες: 6.00/14.00, 14.00/22.00, 22.00/6.00 και απασχολούσε 400 εργάτες για κάθε βάρδια, τα κράνη που κατασκευάστηκαν ήταν σε τρία μεγέθη.(εικ. 15)

εικ.15

1)Μικρό μέγεθος, 55 με μέγιστο εξωτερικό πλάτος 22,5 cm που ισοδυναμεί με περιφέρεια κεφαλής 55-56 cm.

2)Μεσαίου μεγέθους, 57 με μέγιστο εξωτερικό πλάτος 23,5 cm που ισοδυναμεί με περιφέρεια κεφαλής 57-58 cm.

3)Μεγάλο μέγεθος, 59 με μέγιστο εξωτερικό πλάτος 24,5 cm που ισοδυναμεί με περιφέρεια κεφαλιού 59-60 cm

εικ.16

Η εσωτερική επένδυση(εικ.16) αποτελούνταν από μεταλλικό χείλος και δερμάτινο κάλυμμα. Το χείλος ήταν κατασκευασμένο από φύλλο χάλυβα 20 mm x 0,5 mm. Ήταν φτιαγμένο από λεπτό δέρμα κατσίκας, αποτελούμενο από μια περιμετρική λωρίδα πάνω στην οποία ήταν ραμμένα επτά δερμάτινα πτερύγια, σχηματίζοντας ένα είδος θόλου για την προστασία του κρανίου. Έξι από τα επτά δερμάτινα πτερύγια ήταν διάτρητα, ενώ στο ένα ήταν σφραγισμένη η γραφή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» (Ελληνικός Στρατός), επάνω το στέμμα, στη μέση ελληνικός σταυρός και κάτω μέσα σε ένα οβάλ υπήρχε ο αριθμός μεγέθους.(εικ.17 18).

εικ.17

εικ.18

 Ανάμεσα στο δερμάτινο κάλυμμα και το ατσάλινο χείλος υπήρχε μια κυματιστή λωρίδα από τσόχα που προστάτευε το δέρμα από τη φθορά λόγω τριβής σε επαφή με το μέταλλο και έκανε το κράνος πιο άνετο στη χρήση. Τα υποσιάγωνα,(εικ.19) πλάτους 17 χιλιοστών, ήταν επίσης δερμάτινα, αποτελούμενα από δύο, εύκολα αφαιρούμενα τμήματα, που κατέληγαν σε πόρπες, οι οποίες διέτρεχαν το μήκος του απέναντι τμήματος, για ρύθμιση μεγέθους.

εικ.19

Το «Μεταλλουργικό και Επισμαλτοποιείο Κέας», του Αθανασίου Κώστα έγραψε τη δική του  αξιομνημόνευτη ιστορία, συμβάλλοντας από τη δική του μεριά στην ένοπλη αντίσταση κατά της επιθετικότητας στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-41. 

 

Το κράνος σε χρήση κατά τη διάρκεια άσκησης του Ελληνικού Στρατού πριν από το ξέσπασμα του πολέμου.
 

πηγές: redstar.gr
el.wikipedia.org