1η Μαρτίου: Αρχαία πρωτοχρονιά και το βλάχικο έθιμο «Μάρτηδες» στην Παλαιομάνινα.

Την 1η Μαρτίου, ξημερώματα, οι Ριμένες της Παλαιομάνινας έστριβαν κόκκινες και λευκές κλωστές με τις οποίες έδεναν κυρίως το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού («παλικάρου») και τα  δάκτυλα και τους καρπούς των χεριών. Αυτές τις κλωστές τις έβγαζαν στο τέλος του μήνα ή όταν πρωτοέβλεπαν τα μάτια τους χελιδόνι ή πελαργό

 

Του Δημήτρη Στεργίου

   Η 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν ημέρα της πρώτης του χρόνου από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. Στο Βυζάντιο η 1η Ιανουαρίου υιοθετήθηκε και καθιερώθηκε σαν ημέρα πρωτοχρονιάς το 1000 μ.Χ.  Πριν από το 153 π.Χ., σαν πρώτη του έτους ημέρα, εορταζόταν η 1η Μαρτίου, ενώ σε άλλες περιοχές του τότε γνωστού κόσμου η πρώτη ή η ενδέκατη Σεπτεμβρίου, αλλά και η πρώτη νουμηνία (αρχή της νέας Σελήνης) μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21η Ιουνίου), όπως συνέβαινε στο αττικό σεληνιακό ημερολόγιο ή η πρώτη νουμηνία μετά την φθινοπωρινή ισημερία, όπως ίσχυε στο μακεδονικό ημερολόγιο. ....Σε αυτήν ακριβώς την επισήμανση, ότι δηλαδή οι αρχαίοι θεωρούσαν ως πρώτη ημέρα του χρόνου την 1η Μαρτίου, αναζητούνται και οι αρχαιοελληνικές ρίζες ενός ακόμα βλάχικου εθίμου, του εθίμου των «Μάρτηδων» Την 1η Μαρτίου, ξημερώματα, οι Ριμένες της Παλαιομάνινας έστριβαν κόκκινες και λευκές κλωστές με τις οποίες έδεναν κυρίως ο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού («παλικάρου») και τα δάκτυλα και τους καρπούς των χεριών. Αυτές τις κλωστές τις έβγαζαν στο τέλος του μήνα ή όταν πρωτοέβλεπαν τα μάτια τους χελιδόνι ή πελαργό. Το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού το έδεναν για να αποφεύγονται τα χτυπήματα, μια και οι περισσότεροι την παλιά εποχή περπατούσαν χωρίς παπούτσια και, συνεπώς, το πρώτο δάκτυλο που χτυπούσε από τις πέτρες ήταν το «παλικάρου». Επίσης, τις υπόλοιπες κλωστές τις πέταγαν σε δέντρο που έμοιαζε με γκορτσιά (αγραπιδιά) ή σε γκορτσιά για να τις βρουν τα πουλιά να κάνουν τις φωλιές τους καθώς ερχόταν η άνοιξη. Τότε έλεγαν τα ακόλουθα:

Μάρτσα, Κάρτσα,
τα κατσίκια έβγαλα
και τη ρόκα έγνεσα.

Το έθιμο αυτό, πέρα από τις αρχαιοελληνικές ρίζες, ίσως συνδέεται και με τις προσδοκίες των ανθρώπων για καλοσυνάτες πια ημέρες. Άλλωστε και σήμερα λέμε «Από Μάρτη καλοκαίρι και από Αύγουστο χειμώνα». Επίσης, σχετικά με τη διατήρηση των χρωμάτων άσπρο και κόκκινο αυτά άλλες φορές συμβολίζουν την αυγή με το κόκκινο χρώμα πάνω στο λευκό χιόνι, ενώ άλλες φορές την αγάπη και την αγνότητα.