ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ !!

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη

Η ζωή μας

Σε βλέπω

παιδί στο μακρινό χωριό σου

τελειώνει το σχολείο, ξεχύνεται

ο χείμαρρος βουητό στους δρόμους, τρέχεις

ξαναμμένος να προλάβεις το Γιωργή

Σε βλέπω

κληρωτός στ’ αλβανικά βουνά

φωνάζοντας αέρα στον εχθρό

πάλι στο απόμερο χωριό σου, η Κατοχή,

Ο Εμφύλιος, δύσκολα χρόνια, η φυγή στην πόλη…

Σωτήρης Σαράκης

     Οι προφορικές μαρτυρίες που ακολουθούν είναι ενδεικτικές του προβλήματος της επιβίωσης που αντιμετώπισαν οι άνθρωποι στα χρόνια της Κατοχής, σε όλη την Ελλάδα.

     Πολλοί περιήλθαν σε κατάσταση εξαθλίωσης και άδειασαν κυριολεκτικά τα σπίτια τους, μεταφέροντας είδη ρουχισμού, προικός, καθώς και οικιακά σκεύη, για ανταλλαγή με σιτάρι, καλαμπόκι, όσπρια κλπ.

    Στον αγώνα για την επιβίωση συμμετείχαν και τα παιδιά!.....

Παιδιά της Κατοχής αφηγούνται:

«Στην κατοχή ήμουνα οχτώ, δέκα χρονών παιδάκι.

     Και η  μαμά έπαιρνε ένα παιδί κι ο μπαμπάς άλλο παιδί μαζί του.  Η μεγάλη αδελφή μου φύλαγε τα υπόλοιπα… Εμείς πηγαίναμε να δώσουμε εμπόρευμα  για να πάρουμε τρόφιμα: λάδι, καλαμπόκια, τυριά.

     Ανεβήκαμε στο φορτηγό των Ιταλών. Καθόμουνα μέσα σε μια ρόδα από λάστιχο. Κι έκατσα  σαν να ‘ταν φωλίτσα, έτσι μικρούτσικο που ήμουνα εγώ. Εκεί ξέχασα τα σανδάλια μου τα ξύλινα. Τα τσοκαράκια μου.

     Και κατέβηκα και περπάταγα ξυπόλητο. Και πήγαμε στα χωριά της Γαστροσυκιάς. Στο Καναλάκι της Πρέβεζας. Πάνω ψηλά στη Θεσπρωτία. Και περπατούσα ξυπόλητο, οχτώ χρονών παιδάκι! Το διανοείσαι;

      Κάναμε ανταλλαγή. Η μαμά μου πουλούσε ρούχα και καλλυντικά. «Τοκαλόν» η κρέμα και «μπριόλ». Αυτά θυμάμαι. Και ρούχα απ’ την προίκα της… Οι πρόσφυγοι είχανε πολλά ασπρικής και θα σου δείξω ένα κομπινεζόν τώρα με τούλι και κέντημα.

     Και τα χρυσαφικά τους πουλούσανε! Αμ’ τι νόμισες. Πώς ζήσανε;

      Πηγαίναμε όχι μόνο Θεσπρωτία. Ξηρόμερο, Ζαβέρδα, Πάλαιρο και Λευκάδα…»

[Απόσπασμα προφορικής αφήγησης της Αγαθής Κατεφίδη στη Μαρία Ν. Αγγέλη, 29/5/2013.

Δημοσιεύτηκε στο βιβλίο της Μ. Ν. Αγγέλη με τίτλο :Σχολική ενδυματολογία, εκδόσεις Πασχέντη]

Περάσαμε  πολύ δύσκολα χρόνια !

«Περάσαμε πολύ δύσκολα χρόνια. Πέτρινα χρόνια!

Πείνα;

 Γύρισα όλη την Ήπειρο παιδάκι. Να πηγαίνω να πουλήσουμε τα πράγματά μας όλα, για να φέρουμε το σιτάρι, το καλαμπόκι, να ζήσουμε[…]

   Όλα. Δεν είχα αφήσει τίποτα εδώ μέσα, όλα!

    Σ’ ένα μπόγο στον ώμο, και όποιο αυτοκίνητο. Ήταν Ιταλοί τότε, οι Ιταλοί ήταν λίγο ελαστικοί, έπαιρναν κόσμο. Μέχρι την Ήπειρο τα πουλάγαμε για να φέρουμε καρπό, τρόφιμα…

     Εδώ πίσω περιμένανε σαν τα χελιδόνια, με ανοιχτό το στόμα… Πώς να ζήσουν;

[Απόσπασμα προφορικής αφήγησης της Κωστούλας  Ιωάννου στη Μ.Ν. Αγγέλη]

Πιάσκε ο πόλεμος!

   «Γεννήθηκα στην Πυρσόγιαννη Ηπείρου το1930. Εφτά χρονών πήγα σχολείο. Μέχρι την Τετάρτη Δημοτικού…

    Μετά πιάσκε ο πόλεμος.28η Οκτωβρίου, μέρα Δευτέρα ήτανε. Το χωριό μ’ ήταν στα σύνορα. Δυστυχώς, απ’ την πρώτη μέρα πιάσκε ο πόλεμος εκεί…»

[Απόσπασμα από προφορική αφήγηση του Θεοφάνη Βέτσα στη Μ. Ν. Αγγέλη. Δημοσιεύτηκε στο βιβλίο με τίτλο: Σχολική ενδυματολογία]

  «Όταν ήμουν στο Δημοτικό ξεκίνησε ο πόλεμος του ΄40 και αναγκαστικά σταμάτησα το σχολείο.

   Βέβαια και ο πόλεμος να μην άρχιζε θα έπρεπε να το σταματήσω, για να δουλέψω  για να βοηθήσω την οικογένεια…»

[Απόσπασμα από προφορική αφήγηση του Βασίλη Κούση γεν.1933, στην εγγονή του Έρη Κούση. Δημοσιεύτηκε στο βιβλίο με τίτλο: Σχολική Ενδυματολογία]