Εντυπωσιακή συμμετοχή της Παλαιομάνινας στις εφετινές εορτές της Εξόδου του Μεσολογγίου

        Πολυπληθής ομάδα στελεχών της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας, με τις παραδοσιακές ελληνοβλάχικες φορεσιές, απέτισε φόρο τιμής στους ήρωες Εξοδίτες και, φυσικά, στους Ακαρνάνες  Ελληνόβλαχους  (και προπάππο μου!) που  έπεσαν κατά την Έξοδο των «Ελεύθερων Πολιορκημένων»

Του Δημήτρη Στεργίου*

        Στις εφετινές εορτές της Εξόδου του Μεσολογγίου, το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαϊων, συμμετείχε, με τις παραδοσιακές ελληνοβλάχικες φορεσιές, ομάδα 30 περίπου στελεχών της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας, με επικεφαλής τον πρόεδρό  της Κώστα Κουτουβέλη........

      Η Παλαιομάνινα, με τη συμμετοχή αυτή, απέτισε φόρο τιμής στους ήρωες «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Μεσολογγίου του Σαββάτου του Λαζάρου προς Κυριακή των Βαϊων του 1826, οι οποίοι προσέφεραν την υπέρτατη θυσία για την πατρίδα. 

     Μεταξύ των ηρώων αυτών, που έπεσαν κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου το 1826 ήταν και πολλοί Ελληνόβλαχοι της Ακαρνανίας και, φυσικά, τα βλαχόπουλα της Σαμαρίνας, τα «Παιδιά της Σαμαρίνας», των οποίων η θυσία έχει απαθανατισθεί από το  γνωστό δημοτικό τραγούδι.

      Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία του αείμνηστου Αιτωλοακαρνάνα πολιτικού Γάκια Παπαδημητρίου, τα οποία άντλησε από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και άλλες παραδόσεις και θρύλους και τα οποία δημοσιεύονται στο βιβλίο μου «Βλάχικα έθιμα της Παλαιομάνινας με αρχαιοελληνικές ρίζες» (Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 2001), από την επαύριον κιόλας της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, οι Ελληνόβλαχοι – σκηνίτες της Ακαρνανίας  πύκνωσαν τις τάξεις των πρώτων κλεφτών και αρματωλών. 

      Αναφέρονται τα ονόματα των Νούσια, Μήλα, Φέρρα, Χολέβα, Σπανού, Κάμπου, Μπομπόλη, Μπίκα και Αποστόλου. Η παράδοση, σύμφωνα με τον Γάκια Παπαδημητρίου, αναφέρει ότι το μένος των Ελληνόβλαχων της Ακαρνανίας κατά των Τούρκων ήταν τόσο μεγάλο, ώστε τους κατέσφαζαν σαν αρνιά!   

   Οι οπλαρχηγοί Πάγκιος, Ναούμης, Μπίλης, Ζώγας, Καραϊσκος και Γιάγκας έχουν γίνει θρύλος στην περιοχή για τα ανδραγαθήματά τους.

      Η παράδοση, όπως μας επεσήμανε πριν από πολλά χρόνια ο Γάκιας  Παπαδημητρίου, αναφέρει ότι στην Έξοδο του Μεσολογγίου έπεσαν πολλοί Ελληνόβλαχοι, όπως οι Δημονίτσας, Καραμάνης, Κύργιος, Τόγιας, Τσαμπάζης, Σιδέρης, Τάκος, Λίλλης, Τσιμπούκης, Βρέττας, Πόπης, Παππάς, Στεργίου (προπαπάπους μου!) και Τσέλιος. Όλα αυτών απόγονοι υπάρχουν και σήμερα και στα έξι βλαχοχώρια της Ακαρνανίας.

      Θρυλική, επίσης, έχει παραμείνει η μορφή του φανατικού διώκτη των κοτζαμπάσηδων οπλαρχηγού Φίλιππου  Ζώγα από την περιοχή της Μήλας  της Παλαιομάνινας. Ακόμα στην ιερή φάλαγα των πρωταγωνιστών της εθνεγερσίας  περίβλεπη θέση κατέχουν οι Ελληνόβλαχοι της Ακαρνανίας.

     Εκτός από τους ήρωες που ήδη αναφέρθηκαν, έπεσαν κατά περιόδους  οι Μπαμπάνης, Τσίπης, Φλώρος, Μπίτας, Νίτσας, Χατζής, Κοσσόβας, Τσέπας, Γκόντας και Σιδέρης.

      Για όλους αυτούς, όπως μας είχε ενημερώσει εγγράφως  ο Γάκιας Παπαδημητρίου, βρέθηκαν στοιχεία στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Η παράδοση, εκτός από τους Εξοδίτες που αναφέρθηκαν,  μνημονεύει ακόμη τους Τσαούση, Αδάμο. Ράπτη, Φέρρα, Τσέλιο, Ντεμούση,  Καμπέρη, Κωστάκο, Κέκο, Κάκκο, Μήλα, Νούσια, Νάκα, Γιαννάκη, Μπρατζιώτη, Αποστόλου και Τσέπα.

     Σημειώνεται ότι ο θρύλος μιλάει και για την Αφροδίτη Τόγια από την Παλαιομάνινα, την Ελληνοβλάχα ηρωίδα, η οποία είχε φρικτό τέλος. Σε μάχη συνελήφθη από τους Τούρκους και οδηγήθηκε στην Άρτα. Ο αγάς θέλησε να τη θωπεύσει γιατί ήταν πολύ όμορφη. Η Αφροδίτη, βλέποντας να λάμπει η χρυσοποίκιλτη λαβή του μαχαιριού του αγά, ορμά αστραπιαίως, το αποσπά και το βυθίζει στο στήθος της. Ετάφη στην Ιερά Μονή Λιγοβιτσίου.

     Ακόμα, η παράδοση αναφέρει ότι, όταν οι Ελληνόβλαχοι ξυλεύονταν στη Μάνινα, η οποία ήταν ιδιοκτησία της μάνας του Σουλτάνου, ο κατής της περιοχής κάλεσε τους Ελληνόβλαχλους  Κουτσομπίνα, Πάτση, Πατσέα, Γεωργάκη, Νταγιάντα, Τάγκα, Ζήκο, Τσίπη, Πόπη και Τίλλη για να τους δώσει τάχα συμβουλές.

      Αλλά εκείνος τους συνέλαβε για τα τρομοκρατήσει τους ατίθασους Ελληνόβλαχους της περιοχής.  Οι Ελληνόβλαχοι αγωνιστές έστησαν καρτέρι, απελευθέρωσαν τους ομήρους και έσφαξαν τους Τούρκους στρατιώτες. Σε μερικές ημέρες μετά σκότωσαν και τον κατή…

*Δημοσιογράφος – συγγραφέας από την Παλαιομάνινα. Διετέλεσε διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής», διευθυντής Σύνταξης της «Απογευματινής», διευθυντής Σύνταξης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και στέλεχος – αρθρογράφος των εφημερίδων «Το Βήμα» και «τα Νέα» επί τριάντα χρόνια. Συγγραφέας πολλών οικονομικών και λαογραφικών βιβλίων.