«Δημητράκη, πριν από τον Ιούνιο δεν έχει τρόφιμα το μπακάλικο»!!!

Τάξη από το Δημοτικό σχολείο Παλαιομάνινας  (1953)

Του Δημήτρη Στεργίου*

        Η φράση της Κομισιόν ότι «πριν από τον Σεπτέμβριο δεν έχει χρήματα»  με γύρισε πίσω  60 χρόνια, όταν ο μπάρμπα –Γεράσης,  ο μπακάλης, μου είπε τη φράση αυτή, γιατί το τεφτέρι από αγορές «επί πιστώσει» ήταν γεμάτο από προηγούμενο χρέος, και όταν  η οικογένειά μου, από αξιοπρέπεια,  δεν ξαναπήγε στο μπακάλικο,  παρά μόνο όταν εξόφλησε  ο πατέρας μου όλο το χρέος!

      Τι μού θύμισε, τι μού θύμισε. Με γύρισε 60 ακριβώς χρόνια πίσω η φράση της  Κομισιόν  ότι «Πριν από τον Σεπτέμβριο δεν έχει χρήματα»!.....

    Μου θύμισε τον μπάρμπα – Γεράση, τον μπακάλη του χωριού μου. Με μουστακάκι, με το τσιγάρο  μισοφαγωμένο και βρεγμένο πάντα στο στόμα του και με αετίσιο μάτι.

       ‘Οταν με έστελνε η μακαρίτισσα μητέρα μου να αγοράσω  λίγο ρύζι, λίγη ζάχαρη, λίγο καφέ, λίγα μακαρόνια και έμπαινα στο μπακάλικο, κοίταζε μόνο τα χέρια μου, τη χούφτα μου, αν κρατάω λεφτά!

       Και είχε τους λόγους του ο μπάρμπα- Γεράσης. Διότι όλο το χειμώνα η οικογένεια μου ψώνιζε τα αναγκαία τρόφιμα από το μπακάλικό του «επί πιστώσει»!  Έτσι, ότι αγοράζαμε το «περνούσε» στο τεφτέρι, όπου μαζευόταν ένα σχετικά μεγάλο ποσό για την εποχή εκείνη.

         Αυτό το ποσό του τεφτεριού το εξοφλούσε ο πατέρας μου κυρίως μετά τον Ιούνιο, όταν άρχιζε η οικογένειά μου να συγκεντρώνει, έστω και λίγα, έσοδα από την πώληση αγροτικών προϊόντων, όπως στάρι, κουκιά, φακές, ρεβίθια, καπνά και άλλα. Αλλά, η μεγαλύτερη προσδοκία για εξασφάλιση οικογενειακού εισοδήματος ήταν τότε η συγκομιδή του βελανιδιού από το απέραντο δάσος της Μάνινας, του Ξηρομέρου, η οποία άρχιζε μετά τις  15 Αυγούστου, δηλαδή αμέσως μετά το καπνομάζωμα.

        Στις αρχές του 1952, τον Φεβρουάριο, παιδί δέκα ετών, με έστειλε  η μητέρα μου στον μπάρμπα – Γεράση να αγοράσω μακαρόνια. Μπήκα στο μπακάλικο. Η ίδια η εικόνα. Το κεφάλι σκυμμένο στο συρτάρι με τα χρήματα από τον τζίρο της ημέρας, με το …μισοφαγωμένο και βρεγμένο τσιγάρο στα χείλη, με ρωτάει: -Τι θέλεις, Δημητράκη, κοιτάζοντας ταυτόχρονα το χέρι μου, τη χούφτα μου, αν κρατάω λεφτά!!!

         Μόλις διαπίστωσε ότι δεν κρατούσα λεφτά και ότι  και η δαπάνη αυτή για τα μακαρόνια θα «περνούσε» στο «γεμάτο», προφανώς, και  ανεξόφλητο προηγούμενο ποσό αγορών τεφτέρι, μου είπε: -«Πριν από τον Ιούνιο – Ιούλιο άλλα ψώνια δεν έχει»!

      Πήγα στο σπίτι μου με αδειανά, στην κυριολεξία, χέρια. Μόλις με είδες η μητέρα μου ότι δεν φέρνω τα μακαρόνια, μου είπε: -Μη στενοχωριέσαι, Δημητράκη! Έχει δίκιο ο Μπάρπα –Γεράσης. Του χρωστάμε λεφτά. Του υποσχεθήκαμε ότι έως τον… περασμένο Οκτώβριο θα «σβήσουμε» τα χρωστούμενα από το τεφτέρι. Θα τα βρούμε τα λεφτά. Έχουμε αυγά, έχουμε κότες. Έχουμε στάρι. Τα δωμάτιά μας είναι γεμάτα από  απούλητα ακόμα καπνά, αμύγδαλα, φακές. Έχει ο Θεός!

      Έτσι, ήρεμα, σοφά. Για να μη πληγωθώ. Για να μη μισήσω τον μπάρμπα –Γεράση!

         Δεν πήγα ποτέ στον μπάρμπα – Γεράση, ούτε με έστελνε ποτέ η μητέρα μου στον  μπάρμπα- Γεράση για ψώνια, για όσο διάστημα το τεφτέρι ήταν γεμάτο από χρέος!

         Υπήρχε φτώχεια, ανέχεια, αχρήματη οικονομία, αλλά υπήρχε αξιοπρέπεια. Ποτέ ζήτουλες, μεμψίμοιροι, μίση, πάθη για τους άλλους που δεν μας έφταιγαν, για τον μπάρμπα – Γεράση. Αντίθετα, ήμασταν ευγνώμονες προς τον μπάρμπα –Γεράση που μας έδινε τρόφιμα «επί πιστώσει», με το τεφτέρι». Αλλά, και συνεπείς  στην εξόφληση του χρέους για να μας ξαναδώσει τρόφιμα και για να μη πει πάλι αυτό που μας είπε η Κομισιόν ή όπως έλεγε και ο μπάρμπα – Γεράσης: Σήμερα, Δημητράκη, δεν  «βλογάει», δεν έχει πριν από τον Ιούνιο … μακαρόνια, γιατί χρωστάει λεφτά ο πατέρας σου…

Άλλοι καιροί, άλλα ήθη, άλλες εποχές, άλλη νοοτροπία…

(*Ο Δημήτριος Στεργίου είναι δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στην Παλαιομάνινα Αιτωλοακαρνανίας. Διετέλεσε αρχισυντάκτης και διευθυντής Σύνταξης του "Οικονομικού Ταχυδρόμου" και αρθρογράφος-σχολιογράφος στα "Νέα" καθώς και υπεύθυνος της στήλης "Μικρο-Μακροοικονομικά" στο "Βήμα της Κυριακής").