Σάββατο 11 Απριλίου 2020

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ: Η Θειά Δημήτρω και οι Αγραπνιές της Βόνιτσας !!

     Ξεκάμπσε (ήρθε κοντά) εκιό το πετσοκομένο, ο Δημοσιουργάφους με μια μποτίλια κρασί. Κόντεψε στο κονάκι μ΄στρωχήστκε (ξύστηκε) στ’ ασβέστωμα  κι πέρασε το κατώφλι. Απθώνει (βάζει) μια μποτίλια απάν’ στο μεσάλι (τραπεζομάντηλο φαγητού) τ’ τραπεζιού.

     -Μπα, τ’ λέου, σα τα χιόνια. Τώρα πιάστκες από μεγάλες πόρτες. Τι να τσ’ κάνεις τσ’ συνδρομές, τα κοσάρκα. Τώρα σδίνε κατοστάρκα κι γράφ΄ κάθε λογής «για κάθε νόσο κι κάθε θέλημα». Ασε π΄τουπέζς κι φυσιολάτρης. Μια κόνα από δώ ένα τοπίου από εκεί. Αμα δεν έχεις θέμα……. το ρίχνεις στ΄φύση, μη ξυπνήσ’ κ’ κανένα συναίσθημα.  Αντε κάτσε καταή (κάτω), γιατί κάθε φουρά πούχ’ς κόψμο, εδώ ξεπεζεύς (έρχεσαι).

-Θειά Δμήτρου, με κακοκαρδάς. Εγώ σε εκτιμώ και σε σέβομαι, σε έχω ….

    -Ας τα΄μαλαγανιές Δημοσιουγράφε, αυτά π’ ξέρ’ς στο παζάρ’ (αστική συνοικία της Βόνιτσας), εδώ είναι Μπούχαλη (παλιά εργατική συνοικία της Μπούχαλης), δεν είναι παίξε-γέλασε. Αϊ πίστρωσέ τον (βάλε κάτω τον πισινό-κάτσε) και μολόγα τι θέλεις;

-Θεια Δμήτρω, σε 10 μέρες  στη Μπούχαλη έχουν Αγραπνιές. Θέλω να πάω αλλά εκεί θα μου τα πούνε όλα όσα έχω κάνει φέτος, και μπορεί να μου φορτώσουν μύρια άλλα.

    -Ε, τι νασ’ πούνε; Το πρώτο π΄ακουρμαστείς ( θα ακούσεις) μόλις σε δούνε ξεκαμπάς (να έρχεσαι)  θα΄ναι το «Μπουχαλιώτες π@@@τσαράδες, Παζαριώτες ξ@@@@@@@δες». Θα σ’ κακουφανεί; Ε! μωρέ πετσοκομένο, ολόκληρο σύμφωνο συμβίωσης ψηφίστκε κι σύ δεν έγραψες μια αράδα.......



-Ξέρεις Θειά Δημήτρω, εμείς εκεί στο Παζάρι έχουμε και το κτίριο του Δημαρχείου. Σκέψου να έγραφα κάτι κατά του συμφώνου συμβίωσης, αν θα γίνονταν κάποιος τέτοιος γάμος, που να είχα μούτρα να πάω για ρεπορτάζ.

    -Μάμινε (περίμενε).  Ρε χάπατο (χαζό), η αφεντιά σ’ δεν έγραψε για το σύμφωνο διαβίωσης, θαγραφε για το σύμφωνο συμβίωσης;. Τώρα για το ρεπορτάζ πλές (που λές) δεν χρειάζεσαι καθόλου. Θα μας τα πεί όλα ου Νεκτάριος.  Αυτνού τα νέα είναι ζωντανά κι χωρίς χρήμα, τα δκά σ’………. Αστα να μη στα πού.

-Θειά Δμήτρω, πάνε αυτά, νερό κι άλάτι (έκφραση περί συμβιβασμού). Σε παρακαλώ να πάμε μαζί στις Αγραπνιές γιατί μόνος δεν στέκομαι, θα με κάνε σούργελο. Μπορεί να αρχίσνε τη Κυριακή των Βαϊων και να φτάσουν την Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που θα βγαίνει ο επιτάφιος, να σέρνουνε για μένα, ότι κατεβάζει ο Τούρναβος και σέρνουν τα λαγγάδια.

     -Δε πέφτ’ς κι έξω Δημοσιουγράφε, σμά κοντά είναι νάχουμε καινούργιο ξιόμπλι (θέμα αναφοράς – συζήτησης). Τώρα π’ του λές καλό θάτανε να σε ξιομπλιάσνε.

     Θμάμε εκιό του ωραίου: «Ο @@@@@ (όνομα εμπόρου) στου μπαλκόν’ με δυό πουρδές το ξεκουλώνει κι η ……..». 

      Αμ τ΄άλλου τσ’ άλλης χρονιάς: «@@@@ (όνομα επιτρόπου εκκλησίας) κερατά δεν τα μέτρησες καλά τσ’ εκκλησίας τα λεφτά». 

     Ημένα μ΄άρεσε εκείνη τ’ χρονιά, που δεν ξεκάμπισε κανένας Παππάς για να λειτουργήσει  στ’ Μπόυχαλη: «εμείς Παπά δεν έχουμε, εμείς φουτιά θα ανάψουμε, κι κύριε ελέησον». 

     Τν’ άλλη χρονιά μας φέρανε ένα Παπά π’μας ήθλε να μας βάλει νόμο. Ελεε (έλεγε) ότι δεν θα λειτουργήσει αν κάνουμε Αγραπνιές. Ε,  το σύνθημα εκιά τη χρονιά ήτανε: «εμείς παπά δεν είχαμε, τράγο κονομήσαμε, κι κύριε Ελέησον».

      Μια Μεγάλη Πέμπτη, είχε ξεκαμπίσει ο Δέσποτας. Εκείνη τ’ χρονιά μας στείλανε κι του εκατό με τσ’ χωροφυλάκους για να πάει μέσα. Οι χωροφύλακες να ρίχνε νερό στα αναμμένα κούτσουρα κι μείς να ρίχνουμε πετρόλαδο. Κι κάποια στιγμή πούχ΄τελειώσει η εκκλησία στο παζάρ’, φεύγει ο Δέσποτας για Μισολόγγι κι πιρνάει απ’ τ’ Μπούχαλη:  "Ω δεσπότη Κ@@@@ , ήρθες κι πήρες τα λεφτά, κι κύριε ελέησον".

       Τσ’ παζαριώτες τσ’ πράζανε οι  δικές μας Αγραπνιές. Τ΄τελευταία χρονιά που το παζάρ’ έκανε αγραπνιές ήτανε τότε που τ΄ανέλαβε ο Τσιπιρίπο απ’ τ΄Νυχτερίδα. Κι όταν τέλειωσαν τα ξύλα τσ’ μάζωξης, ο Γκίτ πέταξε στ΄φωτιά τα παντζούρια απ’ το περίπτερο τσ’ μάνας τ’, ενώ ο Χαρίλαος άνοιξε την αποθήκη τ’ Παπούλη τ’, πούχε μέσα άδεια ξύλινα τυροβάρελα, κι έγινε ο χαμός. Κράτσε η αγραπνιά μέχρι τ΄άλλη μέρα.  Από τότε ντιπ’ κατά ντιπ’ το παζάρ. 

-Θειά Δμήτρου, πρέπει να πάου τσ΄αγραπνιές, τι θα κάνω;

      -Είναι κάπως αργά Δημοσιουργάφε, να σε κάνουμε Μπουχαλιώτ’. Αλλά για ακσε (άκουσε)  καλά. Θα τ’ φτιάξουμε τ’ κατάσταση. Θα πάς να βρείς του Μήτσου π’λάει (πουλάει) ξύλα. Θα αγουράσεις κανένα δυό τρείς τόνους ξύλα κι θα τα’ έχεις ώξ’ ώξ (έξω) να φαίνουνται. Μετά θα πιάσου  του Δήμαρχο, να μη βάλει φορτηγό να φέρ’ ξύλα, τ΄μέρα στα Βάϊα. 
    Ετσ’ θα βγούνε όξ’ τα μπουχαλιοτόπαιδα να μάσνε (μαζώξουν) ξύλα. Όταν θα ακούσεις να τραγδάνε: «όποιος δεν μας δώσει ξύλα, να τον μάσει η ψύρα, η ψύρα κι η κονίδα, κι άλογου πετρίδα» θα βγείς και θα τσ’ δώσεις. 
    Πρόσεχε, όχι όλα. Θα τα καλοπιάσεις κι όταν ανέβεις τσ’ Αγραπνιές, δε θα σπούνε τίποτα σε βάρος σ’. Είναι ακόμα «το έχει λαμβάνειν». Όταν θα τσ’ δίνεις τα ξύλα, θα ακουρμαστείς μη σπούνε: «Όσα βούρλα έχει η βουρλιά, τόσοι πόνοι στη κοιλιά, κι κύριε ελέησον». Αυτό είναι σήμα ότι πρέπει  να τσ΄δώσεις περισσότερα ξύλα. Βέβαια υπάρχει κι περίπτωση να μην έρθνε τραγουδώντας. Να ξμερώσει η μέρα στα Βάϊα κι να μην βρείς ούτε ένα κούτσουρο.

-Λες θεια Δημήτρω να τα καταφέρουμε;

     -Ε, κατ’ θα γίνει. Θα πιάσου και το Πανάκια με το μπακάλικο εκεί σμά. Εκιό το ομορφόπαιδο, θα το παντρέψου που θα μ’ πάει. Τ΄λόγου σ’ (εσύ) θα πας να τ’ πληρώσεις μπροστάντζα (προκαταβολικά) για να βγάλει καμμιά εικοσαριά μποτίλιες καύσιμο (κωδική λέξη για ούζο-τσίπουρο-κονιάκ) νάχει ο κόσμος να κατεβάζει κι να ζεστένεται. 
     Θα σούλεγα να τα φέρ’ς εσύ αλλά τέτοιος τσιγγούνης πούσαι,  θα φέρεις μπόμπες ποτά. Μια κι το θμήθκα, να δου τι κρασί μούφερες; Ου, Ου, τραπέτσ’ (ξυνό), κι θές νάρθσ΄κι τσ’ αγραπνιές; Τουρλάπ’ (πυκνή κι ατέλειωτη βροχή) να σε πάρ’ κι να μη σ’ αφήσει. Χάπατο, έ χάπατο.
Οβρια σκυλόγρια
πούνε η κότα πούφαγες
η κότα καρκαλίστηκε
κι έσπασε τα σίδερα
κακιά σου μέρα σήμερα.
Κι κύριε ελέησον…...


7 σχόλια:

  1. Μπράβο Στέλιο.Εμείς οι μπουχαλιώτες ξέρουμε πολύ παλά τι σημαίνουν οι αγραπνιές.Ελπίζω να κρατάνε ακόμη....Να μείνει κάτι από τη παλιά Βόνιτσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "σοβαρό" πολιτισμικό στοιχείο.... προσωπικα μου ακούγεται σαν είδος κοροϊδίας, ειρωνείας ή και κατάρας για κάποιον...πετάμε στο τελος και ένα "κύριε ελέησον" για "κάλυψη ή για να ειρωνευτουμε και την εκκλησια, δείχνοντας ετσι και την ασέβεια προς τα Θεία και "ολα καλά".... ολοι ευχαριστημένοι... να δω ποτε θα "ξεκολλήσουν" ορισμένοι και πότε θα αρχίσουν τα σέβονται τα ιερά της πίστης μας, με αποκορύφωμα κάθε χρονιά τα όσα κανουν στον Γληγορακη, όπου (νομίζουν) κανουν σοβαρή προσπάθεια να ξεφτιλίζουν τους ιερεις και τα μυστήρια της Εκκλησίας μας....οι ταλαίπωροι... Καλά τα πολιτιστικά στοιχεία, αλλα για ποιό λόγο να συντηρείται κάτι το οποίο ειρωνεύεται και προσβάλει τα θρησκευτικά πιστεύω όλων.
    Και πριν ορισμένοι αρχίζετε να "κανιβαλιζετε" ξαναδιαβαστε το κείμενο του άρθρου και επειτα το σχόλιό μου. Καλη Σαρακοστή σε όλους τους Βονιτσανους, είτε ειναι στην Μπουχαλη, είτε στο Παζάρι, είτε στον Κοκκινο, ειτε στις εργατικές κτλ κτλ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Υπάρχουν τρείς μουσικοί δρόμοι, στη παλιά Βόνιτσα. Του Αχυρένιου, της Λαζάρας και των αγραπνιών. Στις αγραπνιές εκτός από το δικό τους δρόμο, ακολουθούνται και οι ΔΎΟ άλλοι δρόμοι.
    Αυτά για την μοναδικότητα και την ιδιαιτερότητα του εθίμου.
    Ας έλθουμε τώρα στο σχόλιο και στις κρυφές αναφορές περί αισχρού και μη θρησκευτικού. Ποιός είναι ποιό θρησκευόμενος από τους Μπουχαλιώτες; Μια μικρή και φτωχή συνοικία ανάβει πολύ περισσότερες φορές κερί στην εκκλησία από κάθε άλλη ενορία. Ολοι οι επίτροποι ομολογούν για τα έσοδα του παγκαριού των Αγίων Αποστόλων. Οταν λειτουργούσε η ενορία των Αγίων Αποστόλων, η εκκλησία γέμιζε ασφυκτικά. Πόσες φορές οι επίτροποι ζητούσαν να μην ανεβαίνουν τόσοι πολλοί στον γυναικωνίτη;
    Τώρα ας ΕΡΕΥΝΉΣΟΥΜΕ που υπάρχει η "πρόστυχη" έκφραση στο έθιμο των αγραπνιών. Ας ομολογηθεί έστω και μία. Αγραπνιές - μια ανάμνηση προερχόμενη από τα γεγονότα της μεγάλης εβδομάδας. Μια μάζωξη των κατοίκων της Μπούχαλης, των παλιών μεροκαματιάριδων.
    Βέβαια στην προσπάθεια να καταργήσουμε ή να αναθεματίσουμε το έθιμο, "κολάμε" δίπλα τις εικόνες του παραποιημένου Αχυρένιου.
    Η Αμφικτιονία Ακαρνάνων εχει συγκεντρώσει όλα τα λόγια των αγραπνιών, τα έχει παραδώσει σε χριστιανικές αλλά και ιουδαϊκές σχολές, για να μας εξηγήσουν πώς οι αγράμματοι της Μπούχαλης γνώριζαν και χωρίς να τα κατανοούν τα επικαλούνταν. Τόσα θεολογικά στοιχεία που έχουν ένα μεγάλο βάθος έρευνας.
    Παρακαλούμε τον ανώνυμο της 21ης Μαρτίου, ώρα 5.25 μμ , να επικοινωνήσει με την ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ. Θα του δωθούν τα στοιχεία που ακόμα και μέχρι σήμερα, σοβαροί θεολόγοι δεν μπορούν να εξηγήσουν τι είναι αυτά που "ομολογούν" (χωρίς να γνωρίζουν την σημασία τους) οι αγράμματοι Μπουχαλιώτες. Τα είχαν ακούσει από τους προγόνους τους και τα συνεχίζουν. Παρακαλούμε για την επικοινωνία. Αν θα πραγματοποιηθεί αυτή η απαραίτητη επικοινωνία, τότε θα δικαιολογηθεί το σχόλιο. Ας κερδίσουμε από την γνώση. Αφορισμοί χωρίς νόημα δεν πρέπει να υπάρχουν .
    ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

    Σημείωση: Αν ο συντάκτης του σχόλιου 21/3/2016/'ωρα 5.25 μμ, αισθανθεί οτι τον προσβάλλουμε με την τοποθέτηση που πραγματοποιούμε, εμείς πρώτοι ζητούμε συγνώμη. Αλλά συγκεκριμένα πράγματα πρέπει να τακτοποιούνται. Παρακαλούμε για την επικοινωνία του με την ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μια απορία,επειδή μου αρέσουν τα ιστορικά. Το άρθρο λέει οτι κάποια χρονιά πηγε ο Δεσπότης. Μήπως γνωρίζει κάποιος ποια ήταν ηχρονιά έστω και στο περίπου, για να δώ ποιός δεσπότης ήταν; Αν και υποθέτω οτι πρέπει να ήταν ο μακαρίτης ο Ιερόθεος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μπράβο Στέλιο.Αν και παζαριώτης ,,,....έχεις κάνει πολύ καλή δουλεία για μας τους μπουχαλιώτες. ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ.
    ΠΟΛΛΑ - ΚΑΛΠ ΠΑΣΧΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κοινός τόπος στην ανθρωπολογικη εθνολογικη και λαογραφικη έρευνα ότι λαϊκά δρώμενα έχουν υφερπον στοιχείο δηλητηριωδους κοινωνικής κριτικής. Τρόπος να αναπνεουν οι λειτουργιστικες εξουσιαστικες δομές. Η θρησκοληψια και ο καθωσπρεπισμος ας μην είναι κυριαρχα φίλτρα προσέγγισης του πραγματικού. Και κοντοφθαλμο και άδικο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο