Λίμνη Αμβρακία, το πέλαγος!

Γράφει ο: Θεόδωρος Χολής*
Ανατολικά του Χωριού μας βρίσκεται η Λίμνη Αμβρακία, το πέλαγος! Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη στο Νομό μας μετά την Τριχωνίδα, καλύπτει επιφάνεια 1.420 ha έχει περίμετρο 3 km2, μέγιστο μήκος 13.8 km2, μέγιστο πλάτος 3.8 km2, μέγιστο βάθος 40 m, υπερθαλάσσιο ύψος 54 m η δε λεκάνη απορροής της έχει έκταση 117 km2 και σχηματίζεται στο βύθισμα μεταξύ του όρους Θύαμος (Πεταλάς) και των Ακαρνανικών ορέων. Τροφοδοτείται από τα νερά της υδρολογικής της λεκάνης. Παρουσιάζει δε μεγάλες διακυμάνσεις στη στάθμη του νερού που οφείλονται στον έντονο καρστικό χαρακτήρα όλης της περιοχής καθώς επίσης και στον υψηλό βαθμό εξάτμισης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της λίμνης έχουν αλλάξει σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια, λόγω της αποξήρανσης του βορείου ρηχού τμήματος (Στανιάτικο) εξαιτίας της ανομβρίας και της άρδευσης της γύρω περιοχής.
Είναι ολιγοτροφική, μονομικτική λίμνη και ανήκει στο θεικό τύπο.

Λόγω της γεωγραφικής της θέσης προσφέρει ασφαλές καταφύγιο σε πολλά είδη πουλιών, (αγριόπαπιες μπεκάτσες, κορμοράνους, υδρόβια και παρυδάτια πουλιά, θηλαστικά, αμφίβια και ψάρια). Η παρουσία μεγαλόσωμων αρπακτικών πουλιών είναι σημαντική, ως επίσης μεγάλη οικολογική αξία από ορνιθολογικής άποψης έχει η αναπαραγωγή ερωδιών όπως: ο Σταχτοτσικνιάς, ο Πορφυροτσικνιάς, ο Λευκοτσικνιάς, ο Νυχτοκόρακας, ο Αργυροτσικνιάς και ο Κρύπτοτσικνιάς.
Επίσης αποτελεί βιότοπο όπου φύονται πολλά και σπάνια φυτά. Η μικροχλωριδική σύσταση της λίμνης φαίνεται ότι είναι μοναδική. Πρόσφατα αναφέρθηκε η ύπαρξη 56 ειδών φυκών που δεν ήταν γνωστά στον Ελληνικό χώρο. Εκτός από τα κοσμοπολίτικα είδη που συμμετέχουν στη σύσταση του φυτοπλαγκτού της λίμνης βρέθηκαν φύκη από τη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, την Αμερική καθώς επίσης και από τις τροπικές περιοχές. Η παρουσία του γένους Viola στην περιοχή αποτελεί ένδειξη υγιούς και καθαρού οικοσυστήματος.
Η ευαίσθητη ισορροπία που χαρακτηρίζει το υδάτινο οικοσύστημά της, είναι το αποτέλεσμα εξέλιξης εκατομμυρίων χρόνων και γι' αυτό η οποιαδήποτε επέμβαση του ανθρώπου θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και γνώση.
Η Λίμνη Αμβρακία λόγω του ειδικού οικολογικού ενδιαφέροντός της, υπόκειται και προστατεύεται από τη συνθήκη Natura 2000 με α/α καταχώρησης 152 και κωδικό GR2310007 SCI.
Σήμερα η στάθμη της λίμνης παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα λόγω κυρίως της απόσυρσης της καλλιέργειας των καπνών που μείωνε δραματικά τη στάθμη του νερού αλλά και των έντονων βροχοπτώσεων που είχε κατά τον φετινό χειμώνα η περιοχή μας.
Κατά την αρχαιότητα το όνομά της ήταν Λιμναία, τοπονύμιο το οποίο πάρα πολλές φορές είχε καταστεί κομβικό σημείο διεκδικήσεων διαφόρων λαών, φυλών που διέμεναν ή εποφθαλμιούσαν την ευρύτερη περιοχή. (Ακαρνάνες, Αιτωλείς, Αμφιλόχιοι, Αμβρακιώτες -ονομασία κατοίκων της Αρτας -, Αγραίοι (κάτοικοι της σημερινής περιοχής του Αγρινίου κλπ.).
Πόσες φορές δεν είχαμε αναρωτηθεί στους παιδικούς μας προβληματισμούς γιατί το Χωριό μας δεν το είχανε φτιάξει οι πρόγονοί μας πανοραμικά της λίμνης, πλησίον του απέξω δρόμου;
Πόσες φορές δεν έχουμε μαγευτεί από την εικόνα του τοπίου, που σε αιχμαλωτίζει με την καταπληκτική του θέα. Συγκεκριμένα από την τοποθεσία “Περιστερότρυπα”, η εικόνα του πελάγους που αντικρίζει κανείς είναι φανταστική!!!
Το δυτικό μέρος της Λίμνης, - Κωνωπινιώτικο, Παπαδατιώτικο πέλαγος -, υπάρχει πυκνή φυσική βλάστηση (μακκία) από πουρνάρια, ασπάλαθους, σπάρτα, δάφνες, κουτσουπιές, μελικοκιές, αγραπιδιές, πουρνάρια, φιλικιές, βελανιδιές και σε παρακείμενα αγροτεμάχια της λίμνης ελιές, που ανεβαίνει υψομετρικά μέχρι τον δρόμο. Διακρίνεται δε για το εκπληκτικό της ανάγλυφο και τη μοναδικότητα των χρωμάτων της φύσης και αποτελεί ένα σπουδαίο οικοσύστημα για την περιοχή μας.

Το Πέλαγος, έχει ταυτισθεί διαχρονικά με το Χωριό μας και τους Συγχωριανούς μας. Κατά τα δύσκολα χρόνια των - ισχνών αγελάδων -, οι δρομίτσες, τα κυπρίνια τα γλανίδια και οι τσουρούκλες που υπήρχαν εν αφθονία στα νερά του, ήταν το καλύτερο πιάτο στο τραπέζι των χωριανών μας.
Ομοίως, και τα παπιά, που κατά κοπάδια επισκέπτονταν το πέλαγος αναζητώντας καταφύγιο και τροφή γινόταν στόχος των κυνηγών.-
Τοποθεσίες του όπως, Χαλιάς, Πελαγάκι, Δαφνιάς, το Λιθάρι του Θωμά, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το Χωριό μας και τους Συχωριανούς μας.
Συγχωριανοί μας, όταν κόπαζαν οι αγροτικές ενασχολήσεις τους, συχνά επισκέπτονταν το πέλαγος με σκοπό το ψάρεμα, αλλά παράλληλα να απολαύσουν τη μοναδικότητα του τοπίου.
Και ως εκ τούτου αναπόφευκτα Χωριανοί μας, όπως ο Παντελής Πραμαγιούλης, ο Βασίλης Πραμαγκιούλης, ο μπάρμπα Σπύρος ο Μπαλάφας, ο Νάσιος ο Κωστακιώτης, Ο μπάρμπα Δήμος ο Φραγκάκης και πολλοί άλλοι αναδείχτηκαν δεινοί ψαράδες έστω και ευκαιριακοί, με κορυφαίο όλων τον αείμνηστο μπάρμπα Σπύρο Ράπτη, ο οποίος έβγαλε το μεγαλύτερο ψάρι (κυπρίνι) βάρους δέκα πέντε κιλών περίπου. Θυμάμαι, ήμουνα μικρό παιδί, όταν το έφερε στο μαγαζί του συχωρεμένου μπάρμπα Αντώνη Τσιβγέλη, το έβαλε μέσα στη σκάφη, η οποία δεν το χώραγε !
Και ο μπάρμπα Σπύρος αυτός ο καλοσυνάτος, υπέροχος συγχωριανός μας (θεός σχωρέστον) όλο καμάρι καπνίζοντας το τσιμπούκι του, με γλαφυρό τρόπο διηγείτο εις επήκοο όλων, πως κατάφερε και ψάρεψε το θηρίο !
Και εμείς οι μικροί, θεατές αυτού του πρωτοφανούς για τα χρονικά εκείνα γεγονότος, με δέος παρακολουθούσαμε την αφήγηση του..

Τα πιο παλιά χρόνια που το νερό ήταν δυσεύρετο, οι μανάδες μας - εμάς των μεγαλυτέρων - μετέβαιναν κατά ομάδες, με φορτωμένα τα γαϊδούρια και τα μουλάρια με τα χοντρό-ρούχα (απλάδια, στρωσίδια κλπ) για να τα πλύνουν με «αλτσίβα» στο πέλαγος.
Στη 10ετία του 1960-1970 σχεδόν όλο το Χωριό κατέβαινε οικογενειακώς στο πέλαγος όπου υπήρχαν και υπάρχουν πληθώρα από δάφνες - εξού και περιοχή του ονομάζεται Δαφνιάς - για να μαζέψουν δαφνόφυλλο, το οποίο στη συνέχεια πωλούσαν σε εμπόρους για φαρμακευτικούς κυρίως λόγους έναντι πενιχρού τιμήματος, προκειμένου ενισχύσουν το οικογενειακό τους εισόδημα.
Τα Λουντζαϊκα χωράφια στα Κοκκινοπήλια ήταν ο χώρος συγκέντρωσης - του προϊόντος και - θυμάμαι - τεράστιους όγκους από δαφνόφυλλο όπου πηγαίναμε εμείς, μικρά παιδιά και παίζαμε κρυφτό, χωμένοι μέσα στους τεράστιους σωρούς !
Είναι θύμησες που έχουμε εισπράξει από το παρελθόν όσοι τυχεροί ζήσαμε, την δύσκολη εκείνη εποχή και τις θυμόμαστε με άκρατη νοσταλγία.
Σήμερα και πάλι το πέλαγος με το νεράκι του στέκεται αρωγός στους εναπομείναντες στις πατρογονικές εστίες συγχωριανούς και συντοπίτες μας, που έχουν χωράφια στη παραλίμνια περιοχή του, συνδράμοντας με το νεράκι του, τις όποιες καλλιέργειες, προς όφελος της οικονομίας της τοπικής μας κοινωνίας.
Ως επίλογο, αυτού του σύντομο αφιερώματος για το πέλαγος, προτρέπουμε όλους τους φυσιολάτρες αναγνώστες μας να εξερευνήσουν τη μοναδικότητα του τοπίου κάνοντας περίπατο με τα πόδια ή και με το αυτοκίνητό τους απολαμβάνοντας τη μαγευτική του διάσταση.
(* Είναι Γ. Γραμματέας του Συλλόγου Κωνωπινιωτών)
Δημοσιεύτηκε στο 56ο Φύλο της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΚΩΝΩΠΙΝΑΣ»